Quai bị kiêng gió quạt không? Nguyên nhân gây bệnh

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh này thường gây ra sưng đau ở tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai. Một câu hỏi phổ biến từ các bậc phụ huynh và người bệnh là liệu khi bị quai bị có cần kiêng gió quạt hay không. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc này và cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân gây bệnh quai bị, các triệu chứng, và cách phòng ngừa.

Nguyên nhân gây bệnh quai bị

Virus gây bệnh

Quai bị là do virus thuộc họ Paramyxoviridae, tên là Mumps virus, gây ra. Virus này lây lan từ người sang người qua các giọt bắn nhỏ khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Ngoài ra, virus cũng có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt hoặc dịch tiết từ mũi của người bệnh.

• Con đường lây truyền: Virus quai bị lây qua đường hô hấp, khi hít phải các giọt bắn chứa virus hoặc tiếp xúc với các bề mặt bị nhiễm virus rồi chạm vào mũi hoặc miệng.
• Thời gian ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh của quai bị thường kéo dài từ 16 đến 18 ngày, nhưng có thể dao động từ 12 đến 25 ngày.

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc quai bị:

• Chưa tiêm phòng: Những người chưa được tiêm phòng vắc-xin MMR (sởi, quai bị và rubella) có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Tiếp xúc với người bệnh: Tiếp xúc gần gũi với người bị quai bị, đặc biệt là trong môi trường đông đúc như trường học, nơi làm việc, hoặc khu dân cư.
• Hệ miễn dịch yếu: Những người có hệ miễn dịch yếu do bệnh lý hoặc điều trị y tế (như hóa trị) có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Triệu chứng của quai bị

Quai bị thường bắt đầu với các triệu chứng nhẹ giống cảm cúm, sau đó phát triển thành các triệu chứng đặc trưng:

• Sưng và đau tuyến mang tai: Triệu chứng đặc trưng nhất của quai bị là sưng và đau ở vùng tuyến mang tai, thường xảy ra ở cả hai bên, nhưng cũng có thể chỉ xảy ra ở một bên.
• Sốt: Trẻ thường bị sốt nhẹ đến cao.
• Đau họng: Viêm tuyến nước bọt có thể gây đau họng và khó nuốt.
• Đau đầu: Đau đầu là triệu chứng phổ biến, thường đi kèm với sốt.
• Mệt mỏi: Trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi và suy nhược.
• Đau cơ: Đau nhức cơ bắp, đặc biệt là ở cổ và vùng hàm.

Quai bị kiêng gió quạt không?

Quan niệm dân gian và thực tế

Trong quan niệm dân gian, người bị quai bị thường được khuyên kiêng gió quạt và không ra ngoài gió để tránh làm tình trạng bệnh nặng thêm. Tuy nhiên, điều này có cơ sở khoa học không?

• Quan niệm dân gian: Quan niệm này xuất phát từ ý tưởng rằng gió có thể làm cho tình trạng sưng và đau nặng hơn, và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hoặc biến chứng.
• Thực tế khoa học: Hiện nay, không có bằng chứng khoa học nào chứng minh rằng gió quạt có thể làm nặng thêm tình trạng quai bị. Thực tế, điều hòa không khí và sử dụng quạt có thể giúp tạo ra môi trường thoáng mát, dễ chịu, giúp giảm cảm giác khó chịu cho người bệnh. Tuy nhiên, cần tránh gió trực tiếp vào vùng bị sưng để tránh làm khô da và niêm mạc, gây khó chịu thêm.

Lưu ý khi sử dụng quạt và điều hòa

Mặc dù không cần kiêng gió quạt hoàn toàn, nhưng cần lưu ý một số điểm khi sử dụng quạt và điều hòa:

• Tránh gió trực tiếp: Đặt quạt và điều hòa sao cho luồng gió không thổi trực tiếp vào vùng mặt và cổ của người bệnh.
• Giữ ấm: Đảm bảo trẻ mặc đủ ấm và đắp chăn khi nằm nghỉ, đặc biệt là khi sử dụng điều hòa trong phòng.
• Điều chỉnh nhiệt độ phù hợp: Điều chỉnh nhiệt độ điều hòa ở mức vừa phải, không quá lạnh để tránh làm cơ thể mất nhiệt và gây khó chịu.

Cách phòng ngừa quai bị

Tiêm phòng

Tiêm phòng là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa quai bị và các biến chứng liên quan.

• Vắc-xin MMR: Vắc-xin MMR (sởi, quai bị và rubella) được khuyến nghị tiêm cho trẻ em và người lớn chưa được tiêm phòng.
  • Lịch tiêm phòng: Liều đầu tiên khi trẻ 12-15 tháng tuổi và liều thứ hai khi trẻ 4-6 tuổi.
  • Hiệu quả: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa quai bị và các biến chứng liên quan.

Thực hành vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi hoặc miệng.
• Sử dụng khăn giấy: Khi ho hoặc hắt hơi, che miệng và mũi bằng khăn giấy và vứt bỏ khăn giấy ngay lập tức.
• Khử trùng bề mặt: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân.

Tăng cường hệ miễn dịch

Duy trì một lối sống lành mạnh và tăng cường hệ miễn dịch giúp cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả quai bị.

• Chế độ ăn uống cân đối: Ăn nhiều trái cây, rau xanh, protein và các loại hạt để cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể.
• Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để tăng cường sức khỏe tim mạch và hệ miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm để cơ thể có thời gian hồi phục và tái tạo năng lượng.
• Giảm stress: Thực hành các kỹ thuật giảm stress như thiền, yoga và hít thở sâu để duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất.

Chăm sóc và điều trị quai bị tại nhà

Nghỉ ngơi và uống đủ nước

Nghỉ ngơi và uống đủ nước là rất quan trọng để cơ thể có thể hồi phục nhanh chóng khi bị quai bị.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo trẻ nghỉ ngơi đủ để giảm bớt sự mệt mỏi và giúp cơ thể tập trung vào việc chống lại virus.
• Uống nhiều nước: Uống nhiều nước, nước ép trái cây tươi và nước súp để giữ cho cơ thể không bị mất nước.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Các loại thuốc giảm đau và hạ sốt không kê đơn có thể giúp giảm triệu chứng đau và sốt khi bị quai bị.

• Acetaminophen (Paracetamol): Giúp giảm đau và hạ sốt. Cần tuân theo liều lượng hướng dẫn hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
• Ibuprofen: Một lựa chọn khác để giảm đau và hạ sốt, nhưng cần thận trọng nếu có vấn đề về dạ dày hoặc dị ứng với thuốc.

Chườm lạnh và chườm ấm

Chườm lạnh và chườm ấm có thể giúp giảm sưng và đau ở vùng tuyến mang tai.

• Chườm lạnh: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh để chườm lên vùng sưng trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày.
• Chườm ấm: Sau khi chườm lạnh, có thể chườm ấm bằng khăn ấm để giảm đau và cảm giác căng thẳng ở vùng sưng.

Khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế

Mặc dù phần lớn các trường hợp quai bị có thể được quản lý tại nhà, nhưng cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

• Sốt cao không giảm: Nếu sốt không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt hoặc kéo dài nhiều ngày.
• Đau bụng dữ dội: Đau bụng dưới có thể là dấu hiệu của viêm buồng trứng hoặc viêm tinh hoàn.
• Cứng cổ và đau đầu dữ dội: Có thể là dấu hiệu của viêm não hoặc viêm màng não.
• Mất thính lực: Nếu có dấu hiệu mất thính lực, cần được khám và điều trị kịp thời.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm phổ biến có thể gây ra nhiều khó chịu và đau đớn. Mặc dù không cần kiêng gió quạt hoàn toàn, nhưng cần lưu ý sử dụng quạt và điều hòa một cách hợp lý để tránh làm tăng cảm giác khó chịu. Tiêm phòng đầy đủ, duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ, tăng cường hệ miễn dịch và chăm sóc sức khỏe đúng cách là những biện pháp quan trọng để ngăn ngừa quai bị và các biến chứng liên quan.