Rối loạn cảm xúc lưỡng cực: Nguyên nhân gây bệnh, điều trị

Tìm hiểu chung về Rối loạn cảm xúc lưỡng cực

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực là một loại rối loạn tâm thần mà người bệnh trải qua những biến động cảm xúc cực đoan, từ trạng thái rất hạnh phúc và hứng khởi đột ngột chuyển sang trạng thái rất buồn bã, tổn thương mà không hiểu lý do. Các triệu chứng thường bao gồm thay đổi tâm trạng, cảm thấy mất kiểm soát về cảm xúc, động kinh, tăng hoặc giảm cân đột ngột, mất ngủ, mệt mỏi, hay suy nghĩ tự tử. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường cần được điều trị bằng kết hợp thuốc và tâm lý trị liệu.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng

Một số dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn cảm xúc lưỡng cực (bipolar disorder) bao gồm:

1. Sự thay đổi đột ngột về tâm trạng: Người bệnh có thể trải qua các cảm xúc bi đến mức kích động và vui vẻ, hoặc cảm thấy trầm cảm và buồn.

2. Biến đổi về năng lượng và hoạt động: Người bệnh bipolar disorder có thể trải qua các cảm xúc bắt đầu từ tăng năng lượng, tăng hoạt động và khả năng tập trung, đến cảm thấy mệt mỏi, mất quan tâm và khó chú ý.

3. Thay đổi trong hành vi và tri giác: Người bệnh có thể thay đổi về lối ứng xử, ngôn ngữ, cảm xúc và hành vi, có thể xuất hiện các triệu chứng không điều khiển hay bất ổn.

4. Thay đổi trong cấu trúc giấc ngủ: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc ngủ, thức dậy vào ban đêm, hoặc ngủ quá nhiều.

5. Bất cứ biến đổi nào trong cân nặng cơ thể hoặc háo đẹp như tăng hoặc giảm cân.

6. Ít khả năng cảm thấy hạnh phúc hoặc thoải mái trong một khoảng thời gian dài.

Nếu bạn hoặc người thân của bạn trải qua một hoặc nhiều trong những triệu chứng trên, hãy tìm kiếm sự chăm sóc và tư vấn chuyên nghiệp từ các chuyên gia về sức khỏe tâm thần.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Bạn cần gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bắt đầu có những suy nghĩ tự tử, cảm thấy không kiểm soát được cảm xúc, hoặc có hành vi nguy hiểm đối với bản thân hoặc người khác. Đừng chần chừ khi gặp phải những dấu hiệu nguy hiểm này, hãy tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia sức khỏe tâm thần ngay lập tức.

Nguyên nhân

1. Stress hoặc áp lực: Đôi khi, áp lực từ công việc, học tập, mối quan hệ hoặc các vấn đề khác có thể dẫn đến rối loạn cảm xúc lưỡng cực.
2. Sự thay đổi hoocmon: Sự thay đổi trong hệ thống hoocmon có thể ảnh hưởng đến cảm xúc của bạn.
3. Vấn đề tâm lý: Các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn tâm thần hay stress post-traumatic cũng có thể dẫn đến rối loạn cảm xúc lưỡng cực.
4. Các vấn đề về sức khỏe: Một số bệnh lý như bệnh tiểu đường, bệnh tâm thần, thoái hóa não hoặc các vấn đề sức khỏe khác cũng có thể gây ra rối loạn cảm xúc.
5. Dùng các chất gây nghiện: Sử dụng các chất gây nghiện như rượu, ma túy, thuốc lá có thể ảnh hưởng đến cảm xúc của bạn.

Để xác định nguyên nhân cụ thể dẫn đến rối loạn cảm xúc lưỡng cực, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa. Họ có thể giúp bạn đánh giá tình hình của mình và đề xuất phương pháp điều trị phù hợp.

Nguy cơ

Những ai có nguy cơ mắc phải

Những người có nguy cơ mắc phải rối loạn cảm xúc lưỡng cực bao gồm:

1. Người có tiền sử gia đình về rối loạn cảm xúc lưỡng cực.
2. Người trải qua các sự kiện căng thẳng, stress trong cuộc sống.
3. Người có bệnh lý não hoặc bệnh tâm thần khác.
4. Người có biến đổi về cấu trúc và hoạt động hóa học của não.
5. Người sử dụng chất gây nghiện, rượu bia, ma túy.
6. Người trẻ tuổi, đặc biệt là tuổi vị thành niên và trẻ vị thành niên.
7. Người có bệnh lý nền như rối loạn tâm thần hoặc biểu hiện cơ thể (huyết áp cao, tiểu đường).
8. Người có môi trường xã hội không ổn định hoặc thiếu hỗ trợ xã hội từ gia đình và bạn bè.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải rối loạn cảm xúc lưỡng cực bao gồm:

1. Yếu tố di truyền: Rối loạn cảm xúc lưỡng cực có thể được di truyền từ thế hệ trước.

2. Sự cực đoan trong cảm xúc: Những người có cảm xúc cực đoan hoặc không thể kiểm soát được cảm xúc của mình có nguy cơ cao hơn mắc phải rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

3. Stress và áp lực tâm lý: Stress và áp lực trong cuộc sống hàng ngày có thể góp phần tăng nguy cơ phát triển rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

4. Sự biến đổi hormone: Sự biến đổi hormone trong cơ thể cũng có thể gây ra rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

5. Sự tác động của chất kích thích: Sử dụng chất kích thích như ma túy, rượu, hoặc thuốc lá cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

6. Sự tổn thương não: Sự tổn thương não do tai nạn, chấn thương hoặc bệnh lý có thể gây ra rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

Những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ mắc phải rối loạn cảm xúc lưỡng cực, và việc nhận biết và điều trị kịp thời là rất quan trọng để hạn chế tác động tiêu cực của rối loạn này đối với cuộc sống hàng ngày.

Phương Pháp Chẩn Đoán & Điều Trị

Phương pháp chuẩn đoán và xét nghiệm

Để chuẩn đoán rối loạn cảm xúc lưỡng cực, bác sĩ thường sử dụng một số phương pháp sau:

1. Phỏng vấn lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành phỏng vấn bệnh nhân để thu thập thông tin về tình trạng cảm xúc của họ, cũng như về các triệu chứng khác liên quan.

2. Kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ có thể thực hiện một số kiểm tra lâm sàng như kiểm tra thần kinh, xét nghiệm máu và xét nghiệm hình ảnh để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng tương tự.

3. Đánh giá tâm lý: Bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý có thể tiến hành các bài kiểm tra tâm lý để đánh giá mức độ rối loạn cảm xúc của bệnh nhân.

4. Theo dõi triệu chứng: Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân ghi chép lại các cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của mình hàng ngày để theo dõi mức độ rối loạn cảm xúc.

Ngoài ra, để chắc chắn về chuẩn đoán, bác sĩ có thể dựa vào các tiêu chí chuẩn đoán trong , Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), để xác định liệu bệnh nhân có đáp ứng với các tiêu chí cụ thể của rối loạn cảm xúc lưỡng cực hay không.

Sau khi đưa ra chuẩn đoán, bác sĩ sẽ phối hợp với bệnh nhân để lên kế hoạch điều trị phù hợp, có thể bao gồm liệu pháp hành vi, thuốc hoặc tư vấn tâm lý.

Điều trị

Điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường yêu cầu một phác đồ điều trị kết hợp giữa tư vấn tâm lý và thuốc.

1. Tư vấn tâm lý: Tư vấn cá nhân hoặc tư vấn gia đình có thể giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về tình trạng của mình, học cách kiểm soát cảm xúc, quản lý xung đột và thay đổi cách tiếp cận và phản ứng với các tình huống khó khăn.

2. Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc ổn định tâm trạng như thuốc ổn định tâm lý, thuốc chống co giật hoặc thuốc ngủ để giúp kiểm soát các triệu chứng của rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

Ngoài ra, việc hạn chế căng thẳng, rèn luyện cơ thể thông qua việc tập thể dục đều đặn, duy trì thói quen ăn uống lành mạnh cũng có thể hỗ trợ quá trình điều trị.

Quan trọng nhất, việc hỗ trợ, thông cảm và đồng hành của gia đình, bạn bè cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của bệnh nhân.

Sản phẩm hỗ trợ

Chế Độ Sinh Hoạt & Phòng Ngừa

Chế độ sinh hoạt dành cho người bệnh

1. **Thiết lập lịch trình ổn định**: Để duy trì ổn định, quan trọng là thiết lập một lịch trình hàng ngày cố định với giờ đi ngủ, thức dậy và thời gian ăn uống đều đặn.

2. **Thiền và yoga**: Thiền và yoga được xem là phương pháp tốt để giúp kiểm soát cảm xúc. Hãy dành ít nhất 15-30 phút mỗi ngày để thực hiện các bài tập này.

3. **Vận động thể chất**: Thể dục đều đặn giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng. Bạn có thể thử các hoạt động như đi bộ, đạp xe, hoặc bơi lội.

4. **Chăm sóc bản thân**: Quan trọng phải dành thời gian cho bản thân. Dành thời gian để làm những việc bạn thích, như đọc sách, nghe nhạc hoặc thử các hoạt động sáng tạo.

5. **Hạn chế cà phê và rượu bia**: Cà phê và rượu có thể làm tăng cảm xúc lưỡng cực. Hãy hạn chế việc sử dụng chúng.

6. **Thăm khám bác sĩ định kỳ**: Đề xuất hãy thăm khám bác sĩ định kỳ để có sự giám sát chuyên nghiệp và đảm bảo rằng bạn đang nhận được sự hỗ trợ cần thiết.

Hãy nhớ rằng trạng thái cảm xúc lưỡng cực không phải là một điều dễ chịu nhưng với sự quản lý và chăm sóc đúng cách, bạn có thể cải thiện tình hình của mình. Hãy luôn tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia và người thân yêu.

Phòng ngừa

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực, còn được gọi là rối loạn nhân tính lưỡng cực, là một tình trạng tâm thần mà người bệnh trải qua những biến đổi cảm xúc mạnh mẽ giữa những cảm xúc tích cực và tiêu cực, thậm chí có thể xảy ra trong cùng một thời điểm. Đây là một tình trạng rất căng thẳng và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa rối loạn cảm xúc lưỡng cực mà bạn có thể tham khảo:

1. Duy trì thói quen lành mạnh: Ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn và đảm bảo giấc ngủ đủ giấc.

2. Học cách quản lý stress: Sử dụng các kỹ năng quản lý stress như thiền, yoga, tập thể dục, hay thực hành hỏi thăm để giảm căng thẳng.

3. Hạn chế tiếp xúc với tác nhân kích thích: Tránh các tác nhân gây kích thích như rượu, chất kích thích.

4. Thực hiện điều trị định kỳ: Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc rối loạn cảm xúc lưỡng cực, hãy tuân thủ điều trị và thăm khám định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ.

5. Tìm sự hỗ trợ từ người thân và bạn bè: Hãy chia sẻ cảm xúc của mình với người thân và bạn bè đáng tin cậy để được ý kiến và sự động viên.

6. Tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia: Nếu cảm thấy khó khăn trong việc tự quản lý tình hình, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý hoặc nhóm hỗ trợ.

Nhớ rằng việc phòng ngừa rối loạn cảm xúc lưỡng cực là quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng cường sức khỏe tinh thần của bạn. Nếu bạn có bất kỳ dấn đề nào liên quan đến tâm lý, hãy tìm đến người chuyên môn để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.