Giải đáp thắc mắc: Bị quai bị có vô sinh không?

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, thường ảnh hưởng đến tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai. Bệnh này phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng người lớn cũng có thể mắc phải. Một trong những mối quan tâm lớn nhất của nhiều người khi bị quai bị là liệu bệnh có thể dẫn đến vô sinh hay không. Bài viết này sẽ giúp giải đáp thắc mắc này bằng cách phân tích ảnh hưởng của quai bị đối với sức khỏe sinh sản, các biến chứng có thể dẫn đến vô sinh, và các biện pháp phòng ngừa.

Quai bị và ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản

Viêm tinh hoàn (Orchitis)

Viêm tinh hoàn là một trong những biến chứng phổ biến nhất của quai bị ở nam giới sau tuổi dậy thì. Biến chứng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của nam giới.

• Triệu chứng: Đau và sưng tinh hoàn, sốt, đau bụng dưới, và cảm giác khó chịu.
• Tỷ lệ mắc: Khoảng 20-30% nam giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì có thể bị viêm tinh hoàn.
• Hậu quả: Viêm tinh hoàn do quai bị có thể dẫn đến teo tinh hoàn, giảm khả năng sản xuất tinh trùng và trong một số trường hợp hiếm, có thể dẫn đến vô sinh. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp viêm tinh hoàn do quai bị đều dẫn đến vô sinh. Việc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của viêm tinh hoàn và sự can thiệp điều trị kịp thời.

Viêm buồng trứng (Oophoritis)

Ở nữ giới, viêm buồng trứng là một biến chứng hiếm gặp của quai bị. Biến chứng này cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, mặc dù mức độ nghiêm trọng thường không bằng viêm tinh hoàn ở nam giới.

• Triệu chứng: Đau bụng dưới, sốt, buồn nôn và cảm giác khó chịu.
• Tỷ lệ mắc: Viêm buồng trứng xảy ra ở khoảng 5% nữ giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì.
• Hậu quả: Mặc dù viêm buồng trứng thường không dẫn đến vô sinh, nhưng nó có thể gây ra đau và khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng sinh sản trong tương lai.

Cơ chế gây vô sinh của quai bị

Tổn thương tế bào và mô

Quai bị có thể gây ra tổn thương cho các tế bào và mô của tinh hoàn và buồng trứng, dẫn đến viêm và sưng. Viêm nhiễm kéo dài có thể làm tổn thương các tế bào sản xuất tinh trùng và trứng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

• Tinh hoàn: Viêm tinh hoàn có thể gây tổn thương tế bào Leydig (tế bào sản xuất hormone testosterone) và tế bào Sertoli (tế bào hỗ trợ sản xuất tinh trùng), dẫn đến giảm sản xuất tinh trùng và hormone testosterone.
• Buồng trứng: Viêm buồng trứng có thể làm tổn thương các nang trứng và mô buồng trứng, ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và khả năng thụ tinh.

Tắc nghẽn ống dẫn tinh và ống dẫn trứng

Viêm nhiễm và sưng có thể gây tắc nghẽn các ống dẫn tinh ở nam giới và ống dẫn trứng ở nữ giới, ngăn cản quá trình vận chuyển tinh trùng và trứng.

• Ống dẫn tinh: Tắc nghẽn ống dẫn tinh có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh.
• Ống dẫn trứng: Tắc nghẽn ống dẫn trứng có thể ngăn cản quá trình rụng trứng và thụ tinh, gây khó khăn cho việc mang thai.

Phòng ngừa quai bị và các biến chứng liên quan

Tiêm phòng

Tiêm phòng là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa quai bị và các biến chứng liên quan.

• Vắc-xin MMR: Vắc-xin MMR (sởi, quai bị và rubella) được khuyến nghị tiêm cho trẻ em và người lớn chưa được tiêm phòng.
  • Lịch tiêm phòng: Liều đầu tiên khi trẻ 12-15 tháng tuổi và liều thứ hai khi trẻ 4-6 tuổi.
  • Hiệu quả: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa quai bị và các biến chứng liên quan.

Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi hoặc miệng.
• Sử dụng khăn giấy: Khi ho hoặc hắt hơi, che miệng và mũi bằng khăn giấy và vứt bỏ khăn giấy ngay lập tức.
• Khử trùng bề mặt: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân.

Tăng cường hệ miễn dịch

Duy trì một lối sống lành mạnh và tăng cường hệ miễn dịch giúp cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả quai bị.

• Chế độ ăn uống cân đối: Ăn nhiều trái cây, rau xanh, protein và các loại hạt để cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể.
• Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để tăng cường sức khỏe tim mạch và hệ miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm để cơ thể có thời gian hồi phục và tái tạo năng lượng.
• Giảm stress: Thực hành các kỹ thuật giảm stress như thiền, yoga và hít thở sâu để duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất.

Điều trị và quản lý biến chứng của quai bị

Điều trị viêm tinh hoàn và viêm buồng trứng

Việc điều trị kịp thời viêm tinh hoàn và viêm buồng trứng có thể giúp giảm thiểu tổn thương và ngăn ngừa vô sinh.

• Thuốc chống viêm: Sử dụng các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen để giảm viêm và đau.
• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đủ và hạn chế hoạt động thể chất nặng nhọc.
• Chườm lạnh: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh chườm lên vùng sưng để giảm đau và sưng.

Kiểm tra và điều trị vô sinh

Nếu bạn gặp khó khăn trong việc thụ thai sau khi bị quai bị, nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và điều trị vô sinh.

• Xét nghiệm tinh dịch: Xét nghiệm tinh dịch để đánh giá số lượng, chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng.
• Xét nghiệm hormone: Xét nghiệm hormone để kiểm tra mức độ hormone testosterone và các hormone liên quan đến quá trình sản xuất tinh trùng và trứng.
• Điều trị hỗ trợ sinh sản: Các phương pháp điều trị hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) có thể được xem xét để giúp bạn có con.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm cả vô sinh. Viêm tinh hoàn và viêm buồng trứng là những biến chứng phổ biến nhất có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới và nữ giới. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp quai bị đều dẫn đến vô sinh.