Giải đáp thắc mắc: Bệnh quai bị có bị lại lần 2 không?

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh này thường gây sưng đau ở tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai, và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Một trong những câu hỏi thường gặp của nhiều người là liệu bệnh quai bị có thể tái phát lần thứ hai hay không. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc này bằng cách cung cấp thông tin chi tiết về cơ chế miễn dịch của cơ thể đối với virus quai bị, các trường hợp đặc biệt và cách phòng ngừa.

Hiểu về miễn dịch và quai bị

Cơ chế miễn dịch của cơ thể

Hệ miễn dịch của cơ thể có khả năng nhận biết và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn và nấm. Khi cơ thể bị nhiễm virus quai bị lần đầu, hệ miễn dịch sẽ phản ứng bằng cách sản xuất các kháng thể đặc hiệu để chống lại virus này. Quá trình này giúp cơ thể phát triển “trí nhớ miễn dịch” đối với virus quai bị.

• Kháng thể: Kháng thể là các protein do hệ miễn dịch sản xuất ra để nhận diện và tiêu diệt tác nhân gây bệnh. Khi cơ thể bị nhiễm virus quai bị, hệ miễn dịch sẽ tạo ra các kháng thể đặc hiệu để chống lại virus này.
• Trí nhớ miễn dịch: Sau khi phục hồi từ bệnh quai bị, hệ miễn dịch của cơ thể lưu giữ “trí nhớ” về virus này. Điều này giúp cơ thể nhanh chóng nhận diện và tiêu diệt virus quai bị nếu gặp lại trong tương lai.

Miễn dịch suốt đời sau khi mắc bệnh

Thông thường, sau khi bị nhiễm virus quai bị và phục hồi, cơ thể sẽ phát triển miễn dịch suốt đời đối với virus này. Điều này có nghĩa là phần lớn những người đã mắc bệnh quai bị một lần sẽ không bị lại lần thứ hai.

• Miễn dịch suốt đời: Hệ miễn dịch của cơ thể giữ lại kháng thể và trí nhớ miễn dịch đối với virus quai bị, giúp ngăn ngừa tái nhiễm.
• Hiệu quả của miễn dịch: Miễn dịch suốt đời là một trong những cơ chế bảo vệ hiệu quả nhất của cơ thể, giúp ngăn ngừa tái nhiễm các bệnh truyền nhiễm đã từng mắc phải.

Các trường hợp đặc biệt

Tái nhiễm quai bị

Mặc dù miễn dịch suốt đời là phổ biến sau khi mắc bệnh quai bị, nhưng có một số trường hợp hiếm hoi có thể bị tái nhiễm.

• Hệ miễn dịch yếu: Những người có hệ miễn dịch bị suy yếu do bệnh lý hoặc điều trị y tế (như hóa trị, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch) có thể không duy trì được miễn dịch suốt đời và có nguy cơ bị tái nhiễm quai bị.
• Đột biến virus: Virus quai bị có thể trải qua các đột biến nhỏ, khiến hệ miễn dịch khó nhận diện và tiêu diệt. Mặc dù rất hiếm, nhưng các đột biến này có thể dẫn đến tái nhiễm.

Những người đã tiêm vắc-xin

Tiêm vắc-xin MMR (sởi, quai bị và rubella) là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa bệnh quai bị. Tuy nhiên, hiệu quả của vắc-xin không đạt 100%, và một số người đã tiêm vắc-xin vẫn có thể mắc bệnh, đặc biệt nếu họ không tiêm đủ liều hoặc hệ miễn dịch không phản ứng mạnh với vắc-xin.

• Hiệu quả của vắc-xin: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao, nhưng không đảm bảo miễn dịch hoàn toàn cho tất cả mọi người. Một số ít người có thể không phát triển miễn dịch đủ mạnh sau khi tiêm vắc-xin.
• Tái nhiễm sau tiêm vắc-xin: Những người đã tiêm vắc-xin có thể mắc bệnh quai bị nếu họ không tiêm đủ liều hoặc nếu hệ miễn dịch không phản ứng tốt với vắc-xin.

Cách phòng ngừa bệnh quai bị

Tiêm phòng vắc-xin

Tiêm phòng là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh quai bị và các biến chứng liên quan. Vắc-xin MMR đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả trong việc ngăn ngừa quai bị.

• Lịch tiêm phòng: Vắc-xin MMR được khuyến nghị tiêm cho trẻ em theo lịch trình sau:
  • Liều đầu tiên: Khi trẻ 12-15 tháng tuổi.
  • Liều thứ hai: Khi trẻ 4-6 tuổi.

Thực hành vệ sinh cá nhân

Duy trì vệ sinh cá nhân là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị và các bệnh truyền nhiễm khác.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi hoặc miệng.
• Sử dụng khăn giấy: Khi ho hoặc hắt hơi, che miệng và mũi bằng khăn giấy và vứt bỏ khăn giấy ngay lập tức.

Giữ vệ sinh môi trường sống

Giữ vệ sinh môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa lây lan virus và bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

• Khử trùng bề mặt: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân.
• Giặt giũ đồ dùng cá nhân: Giặt giũ đồ dùng cá nhân như khăn mặt, khăn tắm và quần áo thường xuyên để loại bỏ virus.

Tăng cường hệ miễn dịch

Một hệ miễn dịch khỏe mạnh giúp cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả quai bị.

• Chế độ ăn uống cân đối: Đảm bảo trẻ ăn nhiều trái cây, rau xanh, protein và các loại hạt để cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể.
• Tập thể dục đều đặn: Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể dục thể thao phù hợp với lứa tuổi để tăng cường sức khỏe tim mạch và hệ miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc mỗi đêm để cơ thể có thời gian hồi phục và tái tạo năng lượng.

Khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế

Mặc dù phần lớn các trường hợp quai bị có thể được quản lý tại nhà, nhưng cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

• Sốt cao không giảm: Nếu sốt không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt hoặc kéo dài nhiều ngày.
• Đau bụng dữ dội: Đau bụng dưới có thể là dấu hiệu của viêm buồng trứng hoặc viêm tinh hoàn.
• Cứng cổ và đau đầu dữ dội: Có thể là dấu hiệu của viêm não hoặc viêm màng não.
• Mất thính lực: Nếu có dấu hiệu mất thính lực, cần được khám và điều trị kịp thời.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Bệnh quai bị thường chỉ xảy ra một lần trong đời do hệ miễn dịch phát triển trí nhớ miễn dịch suốt đời sau khi bị nhiễm virus lần đầu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm hoi, những người có hệ miễn dịch yếu hoặc không phản ứng mạnh với vắc-xin có thể bị tái nhiễm. Để phòng ngừa quai bị và bảo vệ sức khỏe, tiêm phòng vắc-xin MMR, duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống, và tăng cường hệ miễn dịch là những biện pháp quan trọng.