Giải đáp thắc mắc: Bệnh quai bị có nguy hiểm không?

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên nhưng người lớn cũng có thể mắc phải. Bệnh này thường gây sưng đau ở tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai. Mặc dù quai bị thường được xem là bệnh lành tính, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về mức độ nguy hiểm của bệnh quai bị, các biến chứng có thể xảy ra và cách phòng ngừa hiệu quả.

Triệu chứng và diễn biến của bệnh quai bị

Triệu chứng của bệnh quai bị

Quai bị thường bắt đầu với các triệu chứng nhẹ giống cảm cúm, sau đó phát triển thành các triệu chứng đặc trưng:

• Sưng và đau tuyến mang tai: Đây là triệu chứng đặc trưng nhất của quai bị, thường xảy ra ở cả hai bên, nhưng cũng có thể chỉ xảy ra ở một bên.
• Sốt: Trẻ thường bị sốt nhẹ đến cao.
• Đau họng: Viêm tuyến nước bọt có thể gây đau họng và khó nuốt.
• Đau đầu: Đau đầu là triệu chứng phổ biến, thường đi kèm với sốt.
• Mệt mỏi: Trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi và suy nhược.
• Đau cơ: Đau nhức cơ bắp, đặc biệt là ở cổ và vùng hàm.

Diễn biến của bệnh quai bị

Thời gian ủ bệnh của quai bị thường kéo dài từ 16 đến 18 ngày, nhưng có thể dao động từ 12 đến 25 ngày. Bệnh thường kéo dài khoảng 7 đến 10 ngày, nhưng trong một số trường hợp, các triệu chứng có thể kéo dài hơn.

• Giai đoạn ủ bệnh: Bệnh nhân không có triệu chứng nhưng virus đang nhân lên trong cơ thể.
• Giai đoạn khởi phát: Bệnh nhân bắt đầu có các triệu chứng nhẹ giống cảm cúm như sốt, mệt mỏi và đau đầu.
• Giai đoạn toàn phát: Bệnh nhân có các triệu chứng đặc trưng của quai bị như sưng và đau tuyến mang tai, đau họng và sốt cao.

Mức độ nguy hiểm của bệnh quai bị

Biến chứng của bệnh quai bị

Mặc dù quai bị thường là bệnh lành tính, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

• Viêm tinh hoàn (Orchitis): Đây là biến chứng phổ biến nhất ở nam giới sau tuổi dậy thì, gây sưng đau ở tinh hoàn. Viêm tinh hoàn có thể dẫn đến teo tinh hoàn và vô sinh nếu không được điều trị kịp thời.

• Viêm buồng trứng (Oophoritis): Ở nữ giới, quai bị có thể gây viêm buồng trứng, dẫn đến đau bụng dưới và nguy cơ vô sinh.
• Viêm não (Encephalitis) và viêm màng não (Meningitis): Virus quai bị có thể lan đến não và gây viêm não hoặc viêm màng não, dẫn đến các triệu chứng như sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng cổ và co giật.
• Viêm tụy (Pancreatitis): Quai bị có thể gây viêm tụy, gây đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn mửa.
• Mất thính lực: Mặc dù hiếm, nhưng quai bị có thể gây mất thính lực tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Tỷ lệ mắc và nguy cơ biến chứng

Quai bị là bệnh phổ biến và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai chưa được tiêm phòng hoặc chưa từng mắc bệnh. Tuy nhiên, nguy cơ biến chứng cao hơn ở người lớn và những người có hệ miễn dịch yếu.

• Tỷ lệ mắc bệnh: Tỷ lệ mắc quai bị đã giảm đáng kể ở các nước phát triển nhờ chương trình tiêm chủng mở rộng. Tuy nhiên, bệnh vẫn còn phổ biến ở các khu vực có tỷ lệ tiêm phòng thấp.
• Nguy cơ biến chứng: Nguy cơ biến chứng cao hơn ở người lớn, đặc biệt là nam giới sau tuổi dậy thì và những người có hệ miễn dịch yếu. Trẻ em dưới 1 tuổi và người già cũng có nguy cơ biến chứng cao.

Cách phòng ngừa bệnh quai bị

Tiêm phòng vắc-xin

Tiêm phòng vắc-xin là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa quai bị và các biến chứng liên quan. Vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả trong việc ngăn ngừa quai bị.

• Hiệu quả của vắc-xin: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa quai bị và giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như các biến chứng liên quan.
• Lịch tiêm phòng: Vắc-xin MMR được khuyến nghị tiêm cho trẻ em theo lịch trình sau:
  • Liều đầu tiên: Khi trẻ 12-15 tháng tuổi.
  • Liều thứ hai: Khi trẻ 4-6 tuổi.

Thực hành vệ sinh cá nhân

Duy trì vệ sinh cá nhân là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị và các bệnh truyền nhiễm khác.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi hoặc miệng.
• Sử dụng khăn giấy: Khi ho hoặc hắt hơi, che miệng và mũi bằng khăn giấy và vứt bỏ khăn giấy ngay lập tức. Nếu không có khăn giấy, ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay để tránh phát tán virus ra không khí.
• Tránh chạm vào mặt: Hạn chế chạm vào mặt, đặc biệt là mắt, mũi và miệng, để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Giữ vệ sinh môi trường sống

Giữ vệ sinh môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa lây lan virus và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

• Khử trùng bề mặt: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân bằng các dung dịch khử trùng chứa cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác.
• Giặt giũ đồ dùng cá nhân: Giặt giũ đồ dùng cá nhân như khăn mặt, khăn tắm và quần áo thường xuyên để loại bỏ virus.
• Giữ không gian sống thoáng mát và sạch sẽ: Đảm bảo không gian sống luôn thoáng mát và sạch sẽ để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế

Mặc dù phần lớn các trường hợp quai bị có thể được quản lý tại nhà, nhưng cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

• Sốt cao không giảm: Nếu sốt không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt hoặc kéo dài nhiều ngày.
• Đau bụng dữ dội: Đau bụng dưới có thể là dấu hiệu của viêm buồng trứng hoặc viêm tinh hoàn.
• Cứng cổ và đau đầu dữ dội: Có thể là dấu hiệu của viêm não hoặc viêm màng não.
• Mất thính lực: Nếu có dấu hiệu mất thính lực, cần được khám và điều trị kịp thời.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Bệnh quai bị có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách, đặc biệt là ở người lớn và những người có hệ miễn dịch yếu. Tuy nhiên, quai bị cũng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm phòng vắc-xin MMR và duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ. Nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng nghi ngờ mắc quai bị, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời để đảm bảo an toàn và sức khỏe.