Quai bị dẫn đến viêm tinh hoàn – Thông tin cần lưu ý

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng người lớn cũng có thể mắc phải. Một trong những biến chứng nghiêm trọng của quai bị ở nam giới là viêm tinh hoàn, thường xảy ra sau tuổi dậy thì. Viêm tinh hoàn không chỉ gây đau đớn mà còn có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về quai bị và viêm tinh hoàn, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và các biện pháp điều trị.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh

Nguyên nhân gây bệnh quai bị

Quai bị do virus Mumps thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Virus này lây lan qua đường hô hấp và tiếp xúc gần với người bị nhiễm.

• Virus Mumps: Virus này lây lan qua các giọt bắn nhỏ từ mũi hoặc miệng của người bị nhiễm khi họ ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.
• Sự lây nhiễm: Virus có thể xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc miệng, mũi và họng, sau đó lan vào máu và đến các tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai.

Cơ chế dẫn đến viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn do quai bị xảy ra khi virus lây lan từ tuyến nước bọt đến tinh hoàn qua đường máu. Điều này thường xảy ra sau khi các triệu chứng quai bị ban đầu như sốt và sưng tuyến mang tai đã xuất hiện.

• Viêm tinh hoàn (orchitis): Thường xuất hiện từ 4 đến 7 ngày sau khi các triệu chứng quai bị ban đầu xuất hiện. Tinh hoàn bị viêm, sưng và đau do phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với virus.

Triệu chứng của viêm tinh hoàn do quai bị

Triệu chứng ban đầu

Triệu chứng ban đầu của viêm tinh hoàn do quai bị có thể bao gồm:

• Sưng và đau tuyến mang tai: Sưng và đau ở tuyến mang tai là triệu chứng đặc trưng của quai bị, thường xuất hiện từ 16 đến 18 ngày sau khi tiếp xúc với virus.
• Sốt: Sốt cao kéo dài, thường lên đến 39-40°C, kéo dài từ 3 đến 5 ngày.
• Mệt mỏi và đau cơ: Cảm giác mệt mỏi, đau nhức cơ bắp và thiếu năng lượng.

Triệu chứng của viêm tinh hoàn

Sau khi các triệu chứng ban đầu của quai bị xuất hiện, viêm tinh hoàn có thể phát triển với các triệu chứng sau:

• Sưng tinh hoàn: Một hoặc cả hai tinh hoàn bị sưng to, đỏ và căng cứng.
• Đau tinh hoàn: Đau nhức, khó chịu ở tinh hoàn, có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
• Đau bụng dưới: Đau ở vùng bụng dưới, đặc biệt khi tinh hoàn bị sưng và căng.
• Buồn nôn và nôn mửa: Một số người có thể bị buồn nôn và nôn mửa do đau và sốt.

Biến chứng của viêm tinh hoàn do quai bị

Teo tinh hoàn

Viêm tinh hoàn nghiêm trọng do quai bị có thể dẫn đến teo tinh hoàn, làm giảm kích thước và chức năng của tinh hoàn.

• Giảm sản xuất tinh trùng: Teo tinh hoàn có thể làm giảm sản xuất tinh trùng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Vô sinh: Trong một số trường hợp, teo tinh hoàn có thể dẫn đến vô sinh nếu cả hai tinh hoàn bị ảnh hưởng nặng nề.

Giảm chất lượng tinh trùng

Viêm tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng theo nhiều cách khác nhau.

• Giảm số lượng tinh trùng: Viêm tinh hoàn có thể gây tổn thương tinh hoàn, dẫn đến giảm sản xuất tinh trùng.
• Giảm chất lượng tinh trùng: Viêm tinh hoàn và các phản ứng viêm nhiễm có thể ảnh hưởng đến hình dạng, động lực và khả năng thụ tinh của tinh trùng.

Đau mãn tính

Một số người có thể tiếp tục trải qua đau mãn tính ở tinh hoàn sau khi viêm tinh hoàn do quai bị đã được điều trị.

• Đau tinh hoàn: Đau nhức, khó chịu ở tinh hoàn có thể kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Điều trị viêm tinh hoàn do quai bị

Điều trị triệu chứng

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh quai bị, do đó việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng và hỗ trợ cơ thể tự phục hồi.

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể có thể chống lại virus và hồi phục nhanh chóng.
• Dùng thuốc giảm đau và hạ sốt: Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt như acetaminophen (paracetamol) hoặc ibuprofen để giảm đau và hạ sốt.
• Chườm lạnh và chườm ấm: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh để chườm lên vùng tinh hoàn trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày. Sau đó, có thể chườm ấm bằng khăn ấm để giảm đau và cảm giác căng thẳng.

Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs)

NSAIDs không chỉ giúp giảm đau mà còn có tác dụng kháng viêm, giúp giảm sưng và viêm ở tinh hoàn.

• Diclofenac: NSAID mạnh, giúp giảm đau và viêm hiệu quả. Liều dùng thường là 50mg mỗi 8-12 giờ, tối đa 150mg mỗi ngày.
• Naproxen: NSAID khác, giúp giảm đau và viêm. Liều dùng thường là 250-500mg mỗi 12 giờ, tối đa 1000mg mỗi ngày.

Thuốc kháng viêm corticosteroid

Trong một số trường hợp viêm tinh hoàn nặng, bác sĩ có thể kê đơn corticosteroid để giảm viêm nhanh chóng.

• Prednisone: Corticosteroid mạnh, giúp giảm viêm nhanh chóng. Liều dùng thường là 40-60mg mỗi ngày, giảm dần trong 1-2 tuần.

Điều trị biến chứng

Nếu có các biến chứng như teo tinh hoàn hoặc giảm chất lượng tinh trùng, cần được điều trị kịp thời để ngăn ngừa hậu quả lâu dài.

• Theo dõi và điều trị vô sinh: Theo dõi và điều trị các vấn đề về số lượng và chất lượng tinh trùng nếu có.
• Điều trị đau mãn tính: Điều trị đau mãn tính bằng thuốc giảm đau và các biện pháp hỗ trợ khác.

Phòng ngừa viêm tinh hoàn do quai bị

Tiêm vắc-xin

Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với quai bị và các biến chứng liên quan.

• Vắc-xin MMR: Vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) thường được tiêm cho trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể tiêm nếu chưa được tiêm khi còn nhỏ hoặc nếu không có miễn dịch.
• Lịch tiêm chủng: Đảm bảo tiêm đủ hai liều vắc-xin MMR để đạt được hiệu quả bảo vệ tối ưu.

Thực hành vệ sinh cá nhân

Duy trì vệ sinh cá nhân giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi hoặc miệng.
• Sử dụng khăn giấy: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, sau đó vứt bỏ khăn giấy ngay lập tức. Nếu không có khăn giấy, ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay để tránh phát tán virus ra không khí.
• Tránh chạm vào mặt: Hạn chế chạm vào mặt, đặc biệt là mắt, mũi và miệng, để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Giữ vệ sinh môi trường sống

Giữ vệ sinh môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa lây lan virus và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

• Khử trùng bề mặt: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân bằng các dung dịch khử trùng chứa cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác.
• Giặt giũ đồ dùng cá nhân: Giặt giũ đồ dùng cá nhân như khăn mặt, khăn tắm và quần áo thường xuyên để loại bỏ virus.
• Giữ không gian sống thoáng mát và sạch sẽ: Đảm bảo không gian sống luôn thoáng mát và sạch sẽ để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Viêm tinh hoàn do quai bị là một biến chứng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Tiêm vắc-xin MMR và thực hành vệ sinh cá nhân là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Nếu có triệu chứng nghi ngờ viêm tinh hoàn do quai bị, hãy tìm kiếm sự tư vấn và chăm sóc y tế ngay lập tức để đảm bảo an toàn và sức khỏe.