Thông tin về mắc quai bị bị vô sinh theo bộ y tế

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, thường gặp ở trẻ em nhưng người lớn cũng có thể mắc phải. Một trong những biến chứng nghiêm trọng của quai bị là nguy cơ vô sinh, đặc biệt ở nam giới khi bị viêm tinh hoàn. Vấn đề này được nhiều người quan tâm và lo lắng, nhất là trong bối cảnh ngày càng nhiều người mắc quai bị ở độ tuổi trưởng thành. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về quai bị và nguy cơ vô sinh theo các nghiên cứu và khuyến cáo từ Bộ Y tế.

Quai bị và nguy cơ vô sinh ở nam giới

Viêm tinh hoàn do quai bị

Viêm tinh hoàn (orchitis) là biến chứng thường gặp ở nam giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì. Theo Bộ Y tế, khoảng 20-30% nam giới bị quai bị có thể phát triển viêm tinh hoàn.

• Triệu chứng: Sưng, đau và đỏ ở tinh hoàn, thường chỉ xảy ra ở một bên nhưng cũng có thể xảy ra ở cả hai bên. Viêm tinh hoàn do quai bị thường xuất hiện từ 4 đến 7 ngày sau khi các triệu chứng quai bị ban đầu như sốt và sưng tuyến mang tai đã xuất hiện.
• Diễn biến: Viêm tinh hoàn có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Trong một số trường hợp, viêm tinh hoàn có thể dẫn đến teo tinh hoàn, làm giảm sản xuất tinh trùng và tăng nguy cơ vô sinh.

Teo tinh hoàn và giảm chất lượng tinh trùng

Teo tinh hoàn là một trong những hậu quả nghiêm trọng của viêm tinh hoàn do quai bị, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản của nam giới.

• Teo tinh hoàn: Tinh hoàn bị teo lại, giảm kích thước và chức năng sau viêm. Teo tinh hoàn có thể làm giảm sản xuất tinh trùng, dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
• Giảm chất lượng tinh trùng: Viêm tinh hoàn và các phản ứng viêm nhiễm có thể ảnh hưởng đến hình dạng, động lực và khả năng thụ tinh của tinh trùng, làm tăng nguy cơ vô sinh.

Quai bị và nguy cơ vô sinh ở nữ giới

Viêm buồng trứng do quai bị

Ở nữ giới, quai bị có thể gây viêm buồng trứng (oophoritis), mặc dù biến chứng này hiếm gặp hơn so với viêm tinh hoàn ở nam giới.

• Tần suất: Viêm buồng trứng do quai bị xảy ra ở khoảng 5% nữ giới sau tuổi dậy thì mắc bệnh quai bị.
• Triệu chứng: Đau bụng dưới, sốt và mệt mỏi. Viêm buồng trứng có thể gây ra đau và khó chịu nhưng thường không ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản.

Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản

Mặc dù viêm buồng trứng do quai bị thường không dẫn đến vô sinh, nhưng vẫn có thể gây ra những vấn đề sức khỏe đáng kể.

• Đau và khó chịu: Viêm buồng trứng có thể gây ra đau và khó chịu kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Theo dõi y tế: Nữ giới bị viêm buồng trứng do quai bị cần được theo dõi và chăm sóc y tế kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Biện pháp phòng ngừa và điều trị

Tiêm vắc-xin

Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với quai bị và các biến chứng liên quan, bao gồm nguy cơ vô sinh.

• Vắc-xin MMR: Vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) thường được tiêm cho trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể tiêm nếu chưa được tiêm khi còn nhỏ hoặc nếu không có miễn dịch.
• Lịch tiêm chủng: Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, đảm bảo tiêm đủ hai liều vắc-xin MMR để đạt được hiệu quả bảo vệ tối ưu. Liều đầu tiên nên được tiêm khi trẻ được 12-15 tháng tuổi, và liều thứ hai khi trẻ được 4-6 tuổi.

Thực hành vệ sinh cá nhân

Duy trì vệ sinh cá nhân giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi hoặc miệng.
• Sử dụng khăn giấy: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, sau đó vứt bỏ khăn giấy ngay lập tức. Nếu không có khăn giấy, ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay để tránh phát tán virus ra không khí.
• Tránh chạm vào mặt: Hạn chế chạm vào mặt, đặc biệt là mắt, mũi và miệng, để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Khám và điều trị kịp thời

Nếu có triệu chứng nghi ngờ mắc quai bị hoặc viêm tinh hoàn, hãy tìm kiếm sự tư vấn và chăm sóc y tế ngay lập tức để đảm bảo an toàn và sức khỏe.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra sưng và đau ở tuyến mang tai, tinh hoàn hoặc buồng trứng, cùng với các triệu chứng khác.
• Điều trị triệu chứng: Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh quai bị, do đó việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng và hỗ trợ cơ thể tự phục hồi. Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt như acetaminophen (paracetamol) hoặc ibuprofen để giảm đau và hạ sốt.

Điều trị viêm tinh hoàn do quai bị

Thuốc giảm đau và hạ sốt

Thuốc giảm đau và hạ sốt là phương pháp điều trị chính để giảm đau và hạ sốt cho người bệnh.

• Acetaminophen (Paracetamol): Thuốc giảm đau và hạ sốt thông dụng, giúp giảm đau và hạ sốt hiệu quả. Liều dùng thường là 500-1000mg mỗi 4-6 giờ, tối đa 4000mg mỗi ngày.
• Ibuprofen: Thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng viêm, giúp giảm viêm và đau hiệu quả. Liều dùng thường là 200-400mg mỗi 4-6 giờ, tối đa 3200mg mỗi ngày.
• Aspirin: Thuốc giảm đau và kháng viêm, tuy nhiên không nên dùng cho trẻ em do nguy cơ mắc hội chứng Reye.

Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs)

NSAIDs không chỉ giúp giảm đau mà còn có tác dụng kháng viêm, giúp giảm sưng và viêm ở tinh hoàn.

• Diclofenac: NSAID mạnh, giúp giảm đau và viêm hiệu quả. Liều dùng thường là 50mg mỗi 8-12 giờ, tối đa 150mg mỗi ngày.
• Naproxen: NSAID khác, giúp giảm đau và viêm. Liều dùng thường là 250-500mg mỗi 12 giờ, tối đa 1000mg mỗi ngày.

Thuốc kháng viêm corticosteroid

Trong một số trường hợp viêm tinh hoàn nặng, bác sĩ có thể kê đơn corticosteroid để giảm viêm nhanh chóng.

• Prednisone: Corticosteroid mạnh, giúp giảm viêm nhanh chóng. Liều dùng thường là 40-60mg mỗi ngày, giảm dần trong 1-2 tuần.

Điều trị biến chứng

Nếu có các biến chứng như teo tinh hoàn hoặc giảm chất lượng tinh trùng, cần được điều trị kịp thời để ngăn ngừa hậu quả lâu dài.

• Theo dõi và điều trị vô sinh: Theo dõi và điều trị các vấn đề về số lượng và chất lượng tinh trùng nếu có.
• Điều trị đau mãn tính: Điều trị đau mãn tính bằng thuốc giảm đau và các biện pháp hỗ trợ khác.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, bao gồm nguy cơ vô sinh ở nam giới do viêm tinh hoàn. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng này. Tiêm vắc-xin MMR và thực hành vệ sinh cá nhân là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.