Những dấu hiệu quai bị ở người lớn ai cũng nên biết

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus Mumps gây ra, thường gặp ở trẻ em nhưng người lớn cũng có thể mắc phải. Bệnh quai bị ở người lớn có thể nghiêm trọng hơn so với trẻ em và dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của quai bị ở người lớn là rất quan trọng để kịp thời điều trị và ngăn ngừa các biến chứng. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết những dấu hiệu nhận biết bệnh quai bị ở người lớn, từ đó giúp mọi người có thể phát hiện và xử lý kịp thời.

Nguyên nhân và cơ chế lây nhiễm của quai bị

Nguyên nhân gây bệnh quai bị

Quai bị do virus Mumps gây ra và lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi và miệng của người bệnh.

• Virus Mumps: Nguyên nhân chính gây bệnh quai bị. Virus tấn công các tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai, dẫn đến viêm và sưng.
• Thiếu miễn dịch: Người lớn chưa được tiêm vắc-xin phòng ngừa quai bị hoặc chưa từng mắc bệnh này có nguy cơ cao bị nhiễm virus Mumps.

Cơ chế lây nhiễm

Virus Mumps xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, sau đó nhân lên và lan rộng trong máu, tấn công các tuyến nước bọt. Virus cũng có thể lan sang các bộ phận khác như tinh hoàn, buồng trứng, tụy và não.

• Giai đoạn ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 16-18 ngày, có thể dao động từ 12-25 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh chưa có triệu chứng rõ ràng nhưng đã có thể lây lan virus.
• Giai đoạn phát bệnh: Khi các triệu chứng xuất hiện, người bệnh có khả năng lây nhiễm cao nhất, đặc biệt là từ 2 ngày trước đến 5 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng sưng tuyến mang tai.

Dấu hiệu nhận biết bệnh quai bị ở người lớn

Triệu chứng ban đầu

Triệu chứng ban đầu của quai bị ở người lớn thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Tuy nhiên, việc chú ý đến những dấu hiệu nhỏ có thể giúp phát hiện sớm bệnh quai bị.

• Sốt nhẹ: Người bệnh có thể bị sốt nhẹ, thường từ 37,5-38°C.
• Mệt mỏi và chán ăn: Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, chán ăn và khó chịu mà không rõ nguyên nhân.
• Đau đầu: Đau đầu nhẹ có thể xuất hiện, kèm theo cảm giác khó chịu.

Triệu chứng đặc trưng

Các triệu chứng đặc trưng của quai bị thường xuất hiện sau các triệu chứng ban đầu, giúp nhận biết bệnh dễ dàng hơn.

• Sưng và đau tuyến mang tai: Đây là triệu chứng đặc trưng nhất của quai bị. Tuyến mang tai sưng to và đau, có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên. Vùng sưng có thể kéo dài từ dưới tai đến hàm và cổ, gây khó khăn khi nhai và nuốt.
• Sốt cao: Người bệnh thường bị sốt cao, từ 38-40°C, kèm theo cảm giác mệt mỏi và khó chịu.
• Đau họng: Viêm họng và khó nuốt do sưng tuyến mang tai.
• Đau nhức cơ bắp: Người bệnh có thể cảm thấy đau nhức cơ bắp và khớp, đặc biệt là ở vùng cổ và hàm.

Triệu chứng phụ

Ngoài các triệu chứng chính, quai bị ở người lớn còn có thể gây ra một số triệu chứng phụ như:

• Chán ăn: Do đau và khó nuốt, người bệnh có thể cảm thấy chán ăn và ăn ít hơn bình thường.
• Đau bụng: Một số người có thể gặp triệu chứng đau bụng, do viêm tụy hoặc viêm buồng trứng.
• Buồn nôn và nôn: Buồn nôn và nôn có thể xuất hiện, đặc biệt khi người bệnh bị sốt cao và mệt mỏi.

Các biến chứng của quai bị ở người lớn

Viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn (orchitis) là biến chứng thường gặp ở nam giới trưởng thành khi mắc quai bị, xảy ra trong khoảng 20-30% các trường hợp.

• Triệu chứng: Sưng, đau và đỏ tinh hoàn, thường xảy ra sau 1-2 tuần khi triệu chứng quai bị ban đầu xuất hiện.
• Hậu quả: Viêm tinh hoàn có thể dẫn đến teo tinh hoàn và giảm khả năng sinh sản, mặc dù hiếm khi gây vô sinh hoàn toàn.

Viêm buồng trứng

Ở nữ giới, quai bị cũng có thể gây viêm buồng trứng (oophoritis), mặc dù biến chứng này hiếm gặp hơn và thường ít nghiêm trọng hơn so với viêm tinh hoàn ở nam giới.

• Triệu chứng: Đau bụng dưới, sưng và đau vùng buồng trứng.
• Hậu quả: Viêm buồng trứng hiếm khi gây vô sinh nhưng có thể gây đau và khó chịu.

Viêm tụy

Viêm tụy (pancreatitis) là một biến chứng nghiêm trọng nhưng hiếm gặp của quai bị.

• Triệu chứng: Đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn mửa và sốt.
• Hậu quả: Viêm tụy có thể gây tổn thương tụy và ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và chuyển hóa của cơ thể.

Viêm não và viêm màng não

Viêm não và viêm màng não là các biến chứng nguy hiểm của quai bị, có thể gây tổn thương não và đe dọa tính mạng.

• Triệu chứng: Sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng cổ, buồn nôn, nôn mửa, co giật và thay đổi ý thức.
• Hậu quả: Viêm não và viêm màng não có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Cách phòng ngừa quai bị ở người lớn

Tiêm vắc-xin phòng quai bị

Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh quai bị. Vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) giúp bảo vệ khỏi ba loại virus gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

• Lịch tiêm chủng: Người lớn chưa được tiêm vắc-xin MMR hoặc chưa từng mắc bệnh quai bị nên tiêm vắc-xin này. Lịch tiêm chủng gồm hai liều, cách nhau ít nhất 28 ngày.
• Hiệu quả của vắc-xin: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa quai bị và các bệnh liên quan, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng.

Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi ho, hắt hơi, tiếp xúc với dịch tiết từ mũi, miệng hoặc trước khi ăn.
• Sử dụng khăn giấy: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, sau đó vứt bỏ khăn giấy vào thùng rác ngay lập tức. Nếu không có khăn giấy, nên ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay để tránh phát tán virus.
• Giữ vệ sinh môi trường: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân bằng dung dịch khử trùng chứa cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác.

Tránh tiếp xúc với người bệnh

Tránh tiếp xúc với người bệnh là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa lây nhiễm quai bị.

• Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh quai bị. Nếu cần thiết, hãy sử dụng khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu và kịp thời cách ly nếu cần thiết.

Cách chăm sóc và điều trị quai bị ở người lớn

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà

Việc nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà là rất quan trọng để giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục của người bệnh.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo người bệnh được nghỉ ngơi đầy đủ, tránh các hoạt động gắng sức để cơ thể có thể tập trung chống lại virus.
• Uống đủ nước: Khuyến khích người bệnh uống nhiều nước để duy trì độ ẩm cho cơ thể và hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Chườm lạnh: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh để chườm lên vùng tuyến mang tai sưng để giảm đau và sưng.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Việc sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt giúp giảm triệu chứng sốt và đau, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.

• Acetaminophen (Paracetamol): Thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn, giúp giảm triệu chứng sốt và đau. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Ibuprofen: Thuốc giảm đau và hạ sốt khác có thể sử dụng, giúp giảm viêm và đau. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Dinh dưỡng và vệ sinh

Dinh dưỡng và vệ sinh cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của người bệnh.

• Chế độ ăn uống: Cung cấp chế độ ăn uống cân đối, giàu dinh dưỡng để hỗ trợ hệ miễn dịch. Nên chọn các thực phẩm mềm, dễ nuốt để giảm đau khi ăn.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên và giữ gìn vệ sinh cá nhân để ngăn ngừa lây nhiễm virus cho người khác trong gia đình.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và biến chứng nghiêm trọng ở người lớn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của quai bị là rất quan trọng để kịp thời điều trị và ngăn ngừa biến chứng. Triệu chứng đặc trưng của quai bị bao gồm sưng và đau tuyến mang tai, sốt cao, đau đầu, mệt mỏi và đau nhức cơ bắp