Quai bị gây sưng tinh hoàn – Cơn ác mộng của nam giới

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus Mumps gây ra, phổ biến ở trẻ em nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người lớn, đặc biệt là nam giới. Một trong những biến chứng nghiêm trọng và đáng lo ngại nhất của bệnh quai bị ở nam giới là viêm tinh hoàn, gây sưng và đau tinh hoàn. Đây không chỉ là vấn đề sức khỏe ngắn hạn mà còn có thể ảnh hưởng lâu dài đến khả năng sinh sản. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa viêm tinh hoàn do quai bị.

Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh

Virus Mumps và cơ chế lây nhiễm

Quai bị là bệnh do virus Mumps gây ra. Virus này thuộc họ Paramyxoviridae và lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi, hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi và miệng của người bệnh.

• Virus Mumps: Virus tấn công các tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai, dẫn đến viêm và sưng. Ở nam giới, virus có thể lan xuống tinh hoàn, gây viêm tinh hoàn.
• Giai đoạn ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 16-18 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh chưa có triệu chứng rõ ràng nhưng đã có thể lây lan virus.
• Giai đoạn phát bệnh: Khi các triệu chứng xuất hiện, người bệnh có khả năng lây nhiễm cao nhất, đặc biệt là từ 2 ngày trước đến 5 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng sưng tuyến mang tai.

Nguyên nhân viêm tinh hoàn do quai bị

Viêm tinh hoàn do quai bị thường xảy ra khi virus lan từ tuyến nước bọt xuống tinh hoàn. Đây là biến chứng phổ biến nhất ở nam giới trưởng thành khi mắc quai bị.

• Tỷ lệ mắc bệnh: Khoảng 20-30% nam giới sau tuổi dậy thì mắc quai bị sẽ phát triển viêm tinh hoàn.
• Cơ chế lan truyền: Virus Mumps lây lan qua đường máu và tấn công các tế bào ở tinh hoàn, gây viêm và sưng đau.

Triệu chứng viêm tinh hoàn do quai bị

Triệu chứng ban đầu của quai bị

Triệu chứng ban đầu của quai bị thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Tuy nhiên, việc chú ý đến những dấu hiệu nhỏ có thể giúp phát hiện sớm bệnh quai bị.

• Sốt nhẹ: Người bệnh có thể bị sốt nhẹ, thường từ 37,5-38°C.
• Mệt mỏi và chán ăn: Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, chán ăn và khó chịu mà không rõ nguyên nhân.
• Đau đầu: Đau đầu nhẹ có thể xuất hiện, kèm theo cảm giác khó chịu.
• Sưng và đau tuyến mang tai: Đây là triệu chứng đặc trưng nhất của quai bị. Tuyến mang tai sưng to và đau, có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên.

Triệu chứng của viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn do quai bị thường xuất hiện sau khi các triệu chứng quai bị ban đầu đã xuất hiện và kéo dài khoảng một tuần.

• Sưng và đau tinh hoàn: Đây là triệu chứng đặc trưng nhất của viêm tinh hoàn do quai bị. Tinh hoàn có thể sưng to và rất đau, thường chỉ xảy ra ở một bên nhưng cũng có thể xảy ra ở cả hai bên.
• Đau vùng bụng dưới: Cơn đau có thể lan ra vùng bụng dưới, gây khó chịu và đau đớn.
• Sốt cao: Người bệnh thường bị sốt cao, từ 38-40°C.
• Buồn nôn và nôn: Buồn nôn và nôn có thể xuất hiện, đặc biệt khi người bệnh bị sốt cao và mệt mỏi.
• Đỏ và nóng ở vùng bìu: Vùng bìu có thể trở nên đỏ và nóng do viêm.

Điều trị viêm tinh hoàn do quai bị

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà là rất quan trọng để giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục của người bệnh.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo người bệnh được nghỉ ngơi đầy đủ, tránh các hoạt động gắng sức để cơ thể có thể tập trung chống lại virus.
• Chườm lạnh: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh để chườm lên vùng tinh hoàn sưng để giảm đau và sưng. Chườm trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày.
• Nâng cao bìu: Sử dụng quần lót hỗ trợ hoặc khăn mềm để nâng cao bìu, giảm áp lực và đau.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Việc sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt giúp giảm triệu chứng sốt và đau, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.

• Acetaminophen (Paracetamol): Thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn, giúp giảm triệu chứng sốt và đau. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Ibuprofen: Thuốc giảm đau và hạ sốt khác có thể sử dụng, giúp giảm viêm và đau. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Điều trị y tế

Nếu các triệu chứng không giảm sau vài ngày hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, cần đưa người bệnh đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

• Khám và theo dõi: Bác sĩ sẽ khám và theo dõi tình trạng của người bệnh, đưa ra phương án điều trị phù hợp.
• Điều trị biến chứng: Nếu có dấu hiệu của biến chứng như teo tinh hoàn hoặc viêm màng não, cần nhập viện để được điều trị kịp thời và theo dõi chặt chẽ.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Phòng ngừa quai bị và viêm tinh hoàn

Tiêm vắc-xin phòng quai bị

Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh quai bị. Vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) giúp bảo vệ khỏi ba loại virus gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

• Lịch tiêm chủng: Nam giới chưa được tiêm vắc-xin MMR hoặc chưa từng mắc bệnh quai bị nên tiêm vắc-xin này. Lịch tiêm chủng gồm hai liều, cách nhau ít nhất 28 ngày.
• Hiệu quả của vắc-xin: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa quai bị và các biến chứng liên quan, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng.

Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi ho, hắt hơi, tiếp xúc với dịch tiết từ mũi, miệng hoặc trước khi ăn.
• Sử dụng khăn giấy: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, sau đó vứt bỏ khăn giấy vào thùng rác ngay lập tức. Nếu không có khăn giấy, nên ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay để tránh phát tán virus.
• Giữ vệ sinh môi trường: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân bằng dung dịch khử trùng chứa cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác.

Tránh tiếp xúc với người bệnh

Tránh tiếp xúc với người bệnh là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa lây nhiễm quai bị.

• Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh quai bị. Nếu cần thiết, hãy sử dụng khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu và kịp thời cách ly nếu cần thiết.

Kết luận

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là viêm tinh hoàn ở nam giới. Viêm tinh hoàn do quai bị không chỉ gây sưng và đau mà còn có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản lâu dài. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, nghỉ ngơi đầy đủ, chườm lạnh, sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt, và duy trì chế độ ăn uống cân đối và vệ sinh cá nhân tốt là những biện pháp quan trọng giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục.