Giải đáp: vì sao khi bị quai bị cần phải kiêng gió?

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus Mumps gây ra, thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người lớn. Bệnh này có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như sốt, đau đầu, và đặc biệt là sưng đau tuyến mang tai. Trong dân gian, có nhiều lời khuyên về việc chăm sóc và điều trị khi mắc quai bị, trong đó có việc “kiêng gió”. Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết về lý do tại sao khi bị quai bị cần phải kiêng gió, bao gồm các cơ sở y học, lời khuyên truyền thống, và các biện pháp chăm sóc khác.

Cơ sở y học và quan niệm dân gian

Cơ sở y học

Việc kiêng gió khi bị bệnh là một khuyến cáo phổ biến không chỉ trong trường hợp quai bị mà còn với nhiều bệnh nhiễm trùng khác. Mặc dù không có nhiều nghiên cứu khoa học cụ thể về việc gió làm nặng thêm bệnh quai bị, một số lý do y học có thể giải thích được điều này.

• Giảm nguy cơ nhiễm lạnh: Khi cơ thể bị bệnh, hệ miễn dịch yếu hơn bình thường, dễ bị nhiễm lạnh. Nhiễm lạnh có thể làm triệu chứng bệnh nặng thêm, đặc biệt là triệu chứng sốt và viêm.
• Giảm kích ứng: Gió mạnh có thể gây kích ứng da và các mô bị viêm, làm cho cảm giác đau và khó chịu tăng lên. Đặc biệt là vùng da xung quanh tuyến mang tai đang bị sưng đau.
• Tránh viêm phổi: Trong trường hợp nặng, người bị bệnh quai bị nếu nhiễm lạnh và không được chăm sóc đúng cách có thể dẫn đến viêm phổi, một biến chứng nghiêm trọng.

Quan niệm dân gian

Quan niệm dân gian về việc kiêng gió khi bị quai bị đã tồn tại từ lâu và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Một số lý do từ góc độ y học cổ truyền có thể giải thích cho lời khuyên này.

• Nguyên lý âm dương: Trong y học cổ truyền, cơ thể con người được xem như một sự cân bằng giữa âm và dương. Khi bị bệnh, cơ thể mất cân bằng này và trở nên yếu hơn. Gió được xem là yếu tố ngoại tà (ngoại lực không tốt) có thể làm rối loạn thêm sự cân bằng này và làm bệnh nặng hơn.
• Tránh cảm lạnh: Cảm lạnh là một khái niệm quan trọng trong y học cổ truyền, được xem như một nguyên nhân chính gây ra nhiều bệnh tật. Việc kiêng gió giúp tránh cảm lạnh và giữ cho cơ thể ấm áp, giúp quá trình hồi phục nhanh hơn.

Tác động của gió đối với người bị quai bị

Gió và các triệu chứng quai bị

Gió có thể tác động tiêu cực đến các triệu chứng của quai bị, làm cho người bệnh cảm thấy khó chịu hơn và có thể làm bệnh tiến triển nặng hơn.

• Làm tăng sưng và đau: Gió lạnh có thể làm các mạch máu co lại, gây ra cảm giác đau và làm sưng to hơn. Đặc biệt, vùng tuyến mang tai đã bị viêm sưng sẽ trở nên đau hơn khi tiếp xúc với gió lạnh.
• Gây cảm lạnh: Gió lạnh có thể gây ra cảm lạnh, làm tăng các triệu chứng như sốt, đau đầu, và mệt mỏi. Cảm lạnh cũng làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, làm cho việc chống lại virus Mumps trở nên khó khăn hơn.
• Kích ứng da: Gió mạnh có thể làm khô da và gây kích ứng, làm vùng da quanh tuyến mang tai thêm đau rát và khó chịu.

Gió và hệ miễn dịch

Hệ miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại virus gây bệnh quai bị. Gió lạnh có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ miễn dịch, làm giảm khả năng tự vệ của cơ thể.

• Giảm nhiệt độ cơ thể: Khi cơ thể tiếp xúc với gió lạnh, nhiệt độ cơ thể giảm, làm hệ miễn dịch hoạt động kém hiệu quả. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển mạnh hơn.
• Giảm tuần hoàn máu: Gió lạnh làm co mạch máu, giảm tuần hoàn máu đến các bộ phận cơ thể, bao gồm cả vùng bị viêm. Việc tuần hoàn máu kém làm giảm hiệu quả của quá trình viêm và quá trình phục hồi.

Biện pháp chăm sóc khi bị quai bị

Nghỉ ngơi và giữ ấm

Nghỉ ngơi và giữ ấm là hai yếu tố quan trọng giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục khi mắc quai bị.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo người bệnh được nghỉ ngơi đầy đủ, tránh các hoạt động gắng sức để cơ thể có thể tập trung chống lại virus.
• Giữ ấm cơ thể: Mặc quần áo ấm và tránh gió lạnh để giữ nhiệt độ cơ thể ổn định. Sử dụng chăn ấm khi ngủ để tránh cảm lạnh.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Việc sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt giúp giảm triệu chứng sốt và đau, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.

• Acetaminophen (Paracetamol): Thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn, giúp giảm triệu chứng sốt và đau. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Ibuprofen: Thuốc giảm đau và hạ sốt khác có thể sử dụng, giúp giảm viêm và đau. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Chườm ấm và chườm lạnh

Chườm ấm và chườm lạnh là hai phương pháp hiệu quả giúp giảm sưng và đau ở vùng tuyến mang tai bị viêm.

• Chườm ấm: Sử dụng khăn ấm hoặc túi chườm ấm để chườm lên vùng sưng đau trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày.
• Chườm lạnh: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh để chườm lên vùng sưng đau trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày. Lưu ý không chườm đá trực tiếp lên da để tránh bị bỏng lạnh.

Dinh dưỡng và vệ sinh cá nhân

Dinh dưỡng và vệ sinh cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục khi mắc quai bị.

• Chế độ ăn uống cân đối: Cung cấp chế độ ăn uống cân đối, giàu dinh dưỡng để hỗ trợ hệ miễn dịch. Nên chọn các thực phẩm mềm, dễ nuốt để giảm đau khi ăn.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên và giữ gìn vệ sinh cá nhân để ngăn ngừa lây nhiễm virus cho người khác trong gia đình. Súc miệng bằng nước muối ấm để giảm đau họng và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát.

Lời khuyên và lưu ý

Kiêng gió đúng cách

Kiêng gió không có nghĩa là tránh hoàn toàn việc tiếp xúc với không khí, mà là tránh tiếp xúc với gió lạnh và gió mạnh.

• Tránh gió lạnh: Tránh ra ngoài khi thời tiết lạnh, đặc biệt là khi trời có gió mạnh. Nếu phải ra ngoài, hãy mặc quần áo ấm và bảo vệ vùng cổ và tai.
• Sử dụng quạt hợp lý: Trong những ngày nóng, sử dụng quạt để làm mát không khí, nhưng tránh để quạt thổi trực tiếp vào người bệnh.

Theo dõi triệu chứng

Việc theo dõi kỹ các triệu chứng của người bệnh là rất quan trọng để phát hiện sớm các biến chứng và xử lý kịp thời.

• Theo dõi nhiệt độ cơ thể: Đo nhiệt độ cơ thể hàng ngày để kiểm tra tình trạng sốt của người bệnh.
• Quan sát vùng sưng: Quan sát vùng tuyến mang tai để theo dõi mức độ sưng và phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc biến chứng.

Tìm kiếm sự giúp đỡ y tế

Nếu các triệu chứng không giảm sau vài ngày hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, cần đưa người bệnh đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

• Khám và theo dõi: Bác sĩ sẽ khám và theo dõi tình trạng của người bệnh, đưa ra phương án điều trị phù hợp.
• Điều trị biến chứng: Nếu có dấu hiệu của biến chứng như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, viêm tụy hoặc viêm não, cần nhập viện để được điều trị kịp thời và theo dõi chặt chẽ.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Kiêng gió khi bị quai bị là một khuyến cáo phổ biến trong cả y học hiện đại và y học cổ truyền. Mặc dù không có nhiều nghiên cứu khoa học cụ thể về tác động của gió đối với bệnh quai bị, nhưng việc tránh tiếp xúc với gió lạnh và gió mạnh có thể giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Nghỉ ngơi đầy đủ, giữ ấm cơ thể, sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt, chườm ấm và chườm lạnh, duy trì chế độ ăn uống cân đối và vệ sinh cá nhân tốt là những biện pháp quan trọng giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục.