Bác sĩ tư vấn: Nữ bị quai bị có vô sinh không?

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus Mumps gây ra, phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người lớn. Bệnh này gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Một trong những mối lo ngại lớn nhất đối với phụ nữ là liệu quai bị có thể gây vô sinh hay không. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc về khả năng gây vô sinh của bệnh quai bị ở nữ giới, cung cấp thông tin chi tiết về cơ chế lây lan, triệu chứng, biến chứng và biện pháp phòng ngừa.

Cơ chế lây lan và triệu chứng của bệnh quai bị

Cơ chế lây lan

Quai bị do virus Mumps gây ra, lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi và miệng của người bệnh.

• Đường lây truyền: Bệnh lây lan qua các giọt nhỏ từ dịch tiết hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với bề mặt bị nhiễm virus.
• Thời gian ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 16-18 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh có thể không có triệu chứng nhưng đã có khả năng lây nhiễm.

Triệu chứng của bệnh quai bị

Các triệu chứng của bệnh quai bị thường xuất hiện sau thời gian ủ bệnh và kéo dài từ 7-10 ngày.

• Sốt cao: Người bệnh thường bị sốt cao từ 38-40°C.
• Đau đầu: Đau đầu nhẹ đến trung bình, kèm theo cảm giác mệt mỏi.
• Sưng và đau tuyến mang tai: Đây là triệu chứng đặc trưng nhất của quai bị. Tuyến mang tai sưng to và đau, có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên.
• Đau họng: Viêm họng và khó nuốt do sưng tuyến mang tai.
• Đau nhức cơ bắp: Người bệnh có thể cảm thấy đau nhức cơ bắp và khớp, đặc biệt là ở vùng cổ và hàm.
• Buồn nôn và nôn: Triệu chứng buồn nôn và nôn thường xuất hiện do sự khó chịu và sốt cao.

Biến chứng của bệnh quai bị ở nữ giới

Viêm buồng trứng (Oophoritis)

Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của quai bị ở nữ giới là viêm buồng trứng (oophoritis).

• Tỷ lệ mắc: Viêm buồng trứng xảy ra ở khoảng 5% các trường hợp nữ giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì.
• Triệu chứng: Đau bụng dưới, sốt, và buồng trứng sưng đau là những triệu chứng điển hình. Triệu chứng này thường chỉ xảy ra ở một bên buồng trứng.
• Hậu quả: Mặc dù viêm buồng trứng có thể gây đau đớn và khó chịu, nhưng nó hiếm khi dẫn đến vô sinh. Đa phần các trường hợp viêm buồng trứng do quai bị tự khỏi mà không để lại di chứng lâu dài.

Viêm tuyến vú (Mastitis)

Viêm tuyến vú cũng là một biến chứng có thể gặp ở nữ giới bị quai bị.

• Tỷ lệ mắc: Tình trạng này ít gặp hơn so với viêm buồng trứng.
• Triệu chứng: Đau, sưng, đỏ ở vùng tuyến vú kèm theo sốt.
• Hậu quả: Viêm tuyến vú do quai bị thường không gây ra các vấn đề nghiêm trọng lâu dài và hiếm khi dẫn đến vô sinh.

Khả năng gây vô sinh của quai bị ở nữ giới

Khả năng gây vô sinh trực tiếp

Hiện nay, chưa có bằng chứng khoa học chắc chắn nào cho thấy quai bị trực tiếp gây vô sinh ở nữ giới. Mặc dù viêm buồng trứng và viêm tuyến vú là những biến chứng có thể xảy ra, nhưng các tình trạng này thường tự khỏi mà không để lại di chứng lâu dài ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

• Viêm buồng trứng: Dù gây ra đau và khó chịu, viêm buồng trứng do quai bị hiếm khi dẫn đến tổn thương lâu dài cho buồng trứng hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Viêm tuyến vú: Viêm tuyến vú cũng không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản.

Khả năng gây vô sinh gián tiếp

Một số biến chứng khác của quai bị có thể ảnh hưởng gián tiếp đến sức khỏe sinh sản, nhưng điều này rất hiếm.

• Viêm màng não (Meningitis): Quai bị có thể dẫn đến viêm màng não, một tình trạng nghiêm trọng nhưng không ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản. Tuy nhiên, tình trạng này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác nếu không được điều trị kịp thời.
• Biến chứng liên quan đến hệ miễn dịch: Một số trường hợp hiếm hoi có thể dẫn đến các vấn đề về hệ miễn dịch, ảnh hưởng gián tiếp đến sức khỏe sinh sản.

Biện pháp phòng ngừa bệnh quai bị

Tiêm phòng vắc-xin MMR

Tiêm phòng vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh quai bị và các biến chứng liên quan.

• Lịch tiêm chủng: Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các cơ quan y tế quốc gia, lịch tiêm phòng vắc-xin MMR cho trẻ em thường bao gồm hai liều:
  • Liều đầu tiên khi trẻ được 12-15 tháng tuổi.
  • Liều thứ hai khi trẻ được 4-6 tuổi.
• Hiệu quả của vắc-xin: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa bệnh quai bị và các biến chứng liên quan.

Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lây lan virus Mumps.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi ho, hắt hơi, tiếp xúc với dịch tiết từ mũi, miệng hoặc trước khi ăn.
• Sử dụng nước rửa tay khử khuẩn: Nếu không có xà phòng và nước, sử dụng nước rửa tay khử khuẩn chứa cồn.
• Giữ vệ sinh môi trường: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân bằng dung dịch khử trùng chứa cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh quai bị. Nếu cần thiết, hãy sử dụng khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn.

Chăm sóc và điều trị bệnh quai bị

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà là biện pháp chính để hỗ trợ quá trình hồi phục khi mắc quai bị.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo người bệnh được nghỉ ngơi đầy đủ, tránh các hoạt động gắng sức để cơ thể có thể tập trung chống lại virus.
• Giữ ấm cơ thể: Mặc quần áo ấm và tránh tiếp xúc với gió lạnh để giữ nhiệt độ cơ thể ổn định.
• Uống đủ nước: Duy trì độ ẩm cho cơ thể bằng cách uống nhiều nước. Nước giúp loại bỏ độc tố và hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Chườm ấm và chườm lạnh: Sử dụng khăn ấm hoặc túi chườm ấm để chườm lên vùng sưng đau trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày. Chườm lạnh cũng có thể giúp giảm đau và sưng.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Việc sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt giúp giảm triệu chứng sốt và đau, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.

• Paracetamol (Acetaminophen): Thuốc hạ sốt và giảm đau an toàn, giúp giảm triệu chứng sốt và đau đầu. Liều lượng thông thường cho người lớn là 500-1000 mg mỗi 4-6 giờ, không quá 4 g/ngày. Đối với trẻ em, liều lượng tùy thuộc vào trọng lượng cơ thể và nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
• Ibuprofen: Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) giúp giảm đau và viêm. Liều lượng thông thường cho người lớn là 200-400 mg mỗi 4-6 giờ, không quá 1200 mg/ngày nếu không có chỉ định của bác sĩ. Đối với trẻ em, liều lượng tùy thuộc vào trọng lượng cơ thể và nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Các sản phẩm điều trị ho, cảm cúm

Kết luận

Bệnh quai bị có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, nhưng khả năng gây vô sinh ở nữ giới là rất thấp. Viêm buồng trứng và viêm tuyến vú do quai bị hiếm khi dẫn đến tổn thương lâu dài hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Việc phòng ngừa quai bị thông qua tiêm phòng vắc-xin MMR, giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ là rất quan trọng để ngăn ngừa lây lan virus. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường hoặc lo ngại nào về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.