Phác đồ điều trị COPD theo chuẩn Bộ Y Tế

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một tình trạng viêm mạn tính của phổi, gây hẹp đường thở và khó thở. COPD bao gồm viêm phế quản mạn tính và khí phế thũng, và là nguyên nhân chính gây bệnh tật và tử vong trên toàn thế giới. Việc điều trị COPD nhằm mục đích giảm triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các đợt cấp. Bộ Y Tế đã ban hành phác đồ điều trị COPD để hướng dẫn các bác sĩ trong việc quản lý và điều trị bệnh nhân. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết về phác đồ điều trị COPD theo chuẩn Bộ Y Tế.

Chẩn đoán và đánh giá COPD

Chẩn đoán COPD

1. Tiền sử và triệu chứng lâm sàng:
   • Khó thở kéo dài, ho mạn tính, và tăng tiết đờm.
   • Tiền sử tiếp xúc với yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, ô nhiễm không khí, và tiếp xúc với hóa chất nghề nghiệp.
2. Đo chức năng hô hấp:
   • Đo dung tích thở ra gắng sức trong một giây (FEV1) và dung tích sống gắng sức (FVC).
   • Tỷ lệ FEV1/FVC dưới 0,7 sau khi dùng thuốc giãn phế quản xác định COPD.

Đánh giá mức độ nặng của COPD

1. Đánh giá triệu chứng:
   • Sử dụng các công cụ như thang điểm mMRC và CAT để đánh giá mức độ khó thở và ảnh hưởng của triệu chứng đến cuộc sống hàng ngày.
2. Đánh giá chức năng phổi:
   • Phân loại mức độ tắc nghẽn đường thở theo GOLD (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease):
     • GOLD 1: FEV1 ≥ 80% giá trị dự đoán
     • GOLD 2: 50% ≤ FEV1 < 80% giá trị dự đoán
     • GOLD 3: 30% ≤ FEV1 < 50% giá trị dự đoán
     • GOLD 4: FEV1 < 30% giá trị dự đoán
3. Đánh giá nguy cơ đợt cấp:
   • Tiền sử đợt cấp trong năm qua và nhập viện do COPD.

Phác đồ điều trị COPD

Nguyên tắc điều trị

1. Giảm triệu chứng: Giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng hoạt động thể chất.
2. Ngăn ngừa đợt cấp: Giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt cấp, từ đó giảm nguy cơ tử vong.
3. Cải thiện chức năng phổi: Tối ưu hóa việc sử dụng thuốc và các phương pháp điều trị khác để cải thiện chức năng phổi.
4. Tăng cường quản lý bệnh nhân: Thúc đẩy việc tự quản lý bệnh, tư vấn về lối sống và chăm sóc hỗ trợ.

Điều trị không dùng thuốc

1. Ngừng hút thuốc: Đây là biện pháp quan trọng nhất để làm chậm tiến triển của COPD. Cung cấp các phương pháp hỗ trợ cai thuốc như tư vấn, điều trị thay thế nicotine, và thuốc hỗ trợ cai thuốc.
2. Giảm tiếp xúc với yếu tố nguy cơ: Tránh tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, và ô nhiễm không khí.
3. Tập thể dục và phục hồi chức năng phổi: Tăng cường hoạt động thể chất và tham gia các chương trình phục hồi chức năng phổi để cải thiện khả năng hô hấp và sức khỏe tổng thể.
4. Giáo dục bệnh nhân: Tư vấn về cách quản lý triệu chứng, sử dụng thuốc đúng cách, và nhận biết dấu hiệu của đợt cấp.

Điều trị dùng thuốc

1. Thuốc giãn phế quản:
   • SABA (short-acting beta agonists): Sử dụng trong cơn khó thở cấp tính hoặc trước khi vận động.
   • LABA (long-acting beta agonists): Sử dụng hàng ngày để duy trì giãn phế quản.
   • SAMA (short-acting muscarinic antagonists): Sử dụng trong cơn khó thở cấp tính.
   • LAMA (long-acting muscarinic antagonists): Sử dụng hàng ngày để duy trì giãn phế quản.
2. Corticosteroid dạng hít:
   • Sử dụng trong các trường hợp COPD nặng hoặc có tiền sử đợt cấp thường xuyên.
   • Giảm viêm trong đường thở và giảm tần suất đợt cấp.
3. Thuốc kết hợp:
   • Kết hợp LABA và LAMA hoặc LABA và corticosteroid dạng hít để tăng cường hiệu quả điều trị.
4. Thuốc kháng sinh:
   • Sử dụng trong các đợt cấp do nhiễm trùng vi khuẩn.
5. Thuốc ức chế phosphodiesterase-4 (PDE-4):
   • Roflumilast được sử dụng trong các trường hợp COPD nặng với đợt cấp thường xuyên.

Điều trị các đợt cấp COPD

1. Đánh giá đợt cấp:
   • Xác định nguyên nhân gây đợt cấp, bao gồm nhiễm trùng, tiếp xúc với chất gây kích thích, hoặc các yếu tố khác.
2. Điều trị thuốc:
   • Thuốc giãn phế quản: Sử dụng SABA hoặc SAMA.
   • Corticosteroid: Prednisolone hoặc các loại corticosteroid khác để giảm viêm.
   • Kháng sinh: Sử dụng nếu nghi ngờ có nhiễm trùng vi khuẩn.
3. Oxy liệu pháp:
   • Sử dụng oxy trong các trường hợp đợt cấp nặng hoặc khi mức độ oxy máu thấp.
4. Hỗ trợ thông khí:
   • Sử dụng thông khí không xâm lấn (NIV) hoặc thông khí cơ học trong các trường hợp đợt cấp nghiêm trọng không đáp ứng với các biện pháp điều trị khác.

Các sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh Phổi

Quản lý dài hạn và theo dõi

1. Đánh giá định kỳ: Kiểm tra chức năng phổi, đánh giá triệu chứng và nguy cơ đợt cấp.
2. Tư vấn lối sống: Khuyến khích duy trì hoạt động thể chất, chế độ ăn uống lành mạnh và tránh tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ.
3. Theo dõi và điều chỉnh điều trị: Điều chỉnh liều thuốc hoặc thay đổi phác đồ điều trị dựa trên sự tiến triển của bệnh và phản ứng của bệnh nhân.

Kết luận

Phác đồ điều trị COPD theo chuẩn Bộ Y Tế tập trung vào việc giảm triệu chứng, ngăn ngừa đợt cấp, và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Việc điều trị bao gồm cả biện pháp không dùng thuốc và dùng thuốc, đồng thời yêu cầu sự quản lý chặt chẽ và theo dõi định kỳ. Bằng cách tuân thủ phác đồ điều trị này, các bác sĩ và bệnh nhân có thể đạt được kết quả điều trị tốt nhất, giảm thiểu tác động của COPD và cải thiện chất lượng cuộc sống.