Bệnh quai bị và chế độ dinh dưỡng an toàn cho bệnh nhân

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai. Bệnh này thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng người lớn cũng có thể mắc phải. Trong quá trình điều trị và phục hồi, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng giúp giảm triệu chứng và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về bệnh quai bị và chế độ dinh dưỡng an toàn cho bệnh nhân, giúp bạn hiểu rõ hơn về cách chăm sóc và bảo vệ sức khỏe.

Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh quai bị

Nguyên nhân gây bệnh quai bị

Quai bị do virus thuộc họ Paramyxoviridae, tên là Mumps virus, gây ra. Virus này lây lan từ người sang người qua các giọt bắn nhỏ khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Ngoài ra, virus cũng có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt hoặc dịch tiết từ mũi của người bệnh.

• Con đường lây truyền: Virus quai bị lây qua đường hô hấp, khi hít phải các giọt bắn chứa virus hoặc tiếp xúc với các bề mặt bị nhiễm virus rồi chạm vào mũi hoặc miệng.
• Thời gian ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh của quai bị thường kéo dài từ 16 đến 18 ngày, nhưng có thể dao động từ 12 đến 25 ngày.

Triệu chứng của bệnh quai bị

Quai bị thường bắt đầu với các triệu chứng nhẹ giống cảm cúm, sau đó phát triển thành các triệu chứng đặc trưng:

• Sưng và đau tuyến mang tai: Triệu chứng đặc trưng nhất của quai bị là sưng và đau ở vùng tuyến mang tai, thường xảy ra ở cả hai bên, nhưng cũng có thể chỉ xảy ra ở một bên.
• Sốt: Bệnh nhân thường bị sốt nhẹ đến cao.
• Đau họng: Viêm tuyến nước bọt có thể gây đau họng và khó nuốt.
• Đau đầu: Đau đầu là triệu chứng phổ biến, thường đi kèm với sốt.
• Mệt mỏi: Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi và suy nhược.
• Đau cơ: Đau nhức cơ bắp, đặc biệt là ở cổ và vùng hàm.

Chế độ dinh dưỡng an toàn cho bệnh nhân quai bị

Thực phẩm nên ăn

Một chế độ ăn uống hợp lý giúp bệnh nhân quai bị giảm bớt triệu chứng và nhanh chóng phục hồi. Dưới đây là những thực phẩm nên được bổ sung vào chế độ ăn uống của bệnh nhân:

• Thực phẩm mềm và dễ nuốt: Khi bị quai bị, việc nhai và nuốt có thể trở nên đau đớn. Các loại thực phẩm mềm như súp, cháo, bột yến mạch, và sinh tố sẽ giúp giảm bớt khó chịu và dễ tiêu hóa hơn.
• Trái cây và rau xanh: Các loại trái cây và rau xanh giàu vitamin và chất chống oxy hóa giúp tăng cường hệ miễn dịch. Ví dụ, cam, bưởi, dưa hấu, cải bó xôi, và cải kale đều chứa nhiều vitamin C và các chất dinh dưỡng cần thiết.
• Thực phẩm giàu protein: Protein cần thiết cho việc sửa chữa và tái tạo mô, giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng. Các nguồn protein tốt bao gồm thịt gà, cá, đậu, hạt, và các sản phẩm từ sữa như sữa chua và phô mai mềm.
• Thực phẩm giàu kẽm: Kẽm giúp tăng cường hệ miễn dịch và thúc đẩy quá trình lành bệnh. Hải sản, thịt gà, đậu hà lan và hạt bí đỏ là những nguồn thực phẩm giàu kẽm.
• Thực phẩm giàu vitamin E: Vitamin E giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và giảm viêm. Hạnh nhân, hạt hướng dương, dầu ô liu và rau cải xanh đều là nguồn thực phẩm giàu vitamin E.

Thực phẩm nên kiêng

Một số loại thực phẩm có thể làm tăng cảm giác đau và khó chịu cho bệnh nhân quai bị. Dưới đây là những thực phẩm nên tránh:

• Thực phẩm chua và có tính axit: Thực phẩm chua và có tính axit như cam, chanh, bưởi và dứa có thể kích thích tuyến nước bọt và làm tăng cảm giác đau.
• Thực phẩm cay và nóng: Thực phẩm cay và nóng có thể làm tăng viêm và đau. Các loại gia vị như ớt, tiêu, tỏi và gừng nên được tránh trong thời gian bị bệnh.
• Thực phẩm cứng và giòn: Thực phẩm cứng và giòn như kẹo, bánh quy và các loại hạt cứng cần nhiều lực để nhai, có thể làm tăng đau và khó chịu khi ăn.
• Thực phẩm giàu đường và chất béo bão hòa: Thực phẩm giàu đường và chất béo bão hòa như đồ ngọt, bánh kẹo và đồ ăn nhanh có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và làm tăng viêm.

Các biện pháp hỗ trợ và chăm sóc tại nhà

Nghỉ ngơi và uống đủ nước

Nghỉ ngơi đầy đủ và uống đủ nước là rất quan trọng để cơ thể có thể hồi phục nhanh chóng khi bị quai bị.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo bệnh nhân được nghỉ ngơi nhiều để giảm bớt sự mệt mỏi và giúp cơ thể tập trung vào việc chống lại virus.
• Uống nhiều nước: Uống ít nhất 8-10 ly nước mỗi ngày để giữ cho cơ thể không bị mất nước. Nước ép trái cây tươi và nước súp cũng là những lựa chọn tốt.

Chườm lạnh và chườm ấm

Chườm lạnh và chườm ấm có thể giúp giảm sưng và đau ở vùng tuyến mang tai.

• Chườm lạnh: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh để chườm lên vùng sưng trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày.
• Chườm ấm: Sau khi chườm lạnh, có thể chườm ấm bằng khăn ấm để giảm đau và cảm giác căng thẳng ở vùng sưng.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Các loại thuốc giảm đau và hạ sốt không kê đơn có thể giúp giảm triệu chứng đau và sốt khi bị quai bị.

• Acetaminophen (Paracetamol): Giúp giảm đau và hạ sốt. Cần tuân theo liều lượng hướng dẫn hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
• Ibuprofen: Một lựa chọn khác để giảm đau và hạ sốt, nhưng cần thận trọng nếu có vấn đề về dạ dày hoặc dị ứng với thuốc.

Khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế

Mặc dù phần lớn các trường hợp quai bị có thể được quản lý tại nhà, nhưng cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

• Sốt cao không giảm: Nếu sốt không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt hoặc kéo dài nhiều ngày.
• Đau bụng dữ dội: Đau bụng dưới có thể là dấu hiệu của viêm buồng trứng hoặc viêm tinh hoàn.
• Cứng cổ và đau đầu dữ dội: Có thể là dấu hiệu của viêm não hoặc viêm màng não.
• Mất thính lực: Nếu có dấu hiệu mất thính lực, cần được khám và điều trị kịp thời.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm phổ biến có thể gây ra nhiều khó chịu và đau đớn. Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm triệu chứng và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Việc bổ sung các thực phẩm mềm, dễ nuốt, giàu dinh dưỡng và tránh các thực phẩm kích thích, cứng, giòn và giàu đường là rất quan trọng. Bên cạnh đó, nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước, sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt, và chườm lạnh hoặc chườm ấm cũng là những biện pháp hiệu quả giúp giảm triệu chứng và đẩy nhanh quá trình hồi phục.