Giải đáp: Bệnh thoát vị đĩa đệm có di truyền không?

Thoát vị đĩa đệm là một tình trạng phổ biến của cột sống, gây ra nhiều triệu chứng đau đớn và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Một trong những câu hỏi thường gặp là liệu bệnh thoát vị đĩa đệm có di truyền hay không. Hiểu rõ về yếu tố di truyền của thoát vị đĩa đệm không chỉ giúp những người có tiền sử gia đình có bệnh này chuẩn bị và phòng ngừa tốt hơn, mà còn giúp các chuyên gia y tế phát triển các biện pháp điều trị và hỗ trợ hiệu quả hơn. Bài viết này sẽ giải đáp câu hỏi này một cách chi tiết, dựa trên các nghiên cứu khoa học và ý kiến chuyên gia.

Thoát vị đĩa đệm là gì?

Cấu trúc và chức năng của đĩa đệm

Đĩa đệm là các cấu trúc dạng thấu kính nằm giữa các đốt sống, đóng vai trò như một bộ đệm giảm chấn, giúp cột sống duy trì sự linh hoạt và chịu lực. Mỗi đĩa đệm gồm hai phần chính: nhân nhầy bên trong và vòng sợi bên ngoài. Nhân nhầy có tác dụng hấp thụ chấn động, trong khi vòng sợi bảo vệ nhân nhầy và giữ cho đĩa đệm ở vị trí giữa các đốt sống.

Nguyên nhân và triệu chứng của thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi nhân nhầy bên trong đĩa đệm thoát ra ngoài qua vết rách hoặc yếu trong vòng sợi, chèn ép lên các dây thần kinh hoặc tủy sống. Các nguyên nhân phổ biến của thoát vị đĩa đệm bao gồm:

• Lão hóa: Quá trình lão hóa làm giảm tính đàn hồi và độ ẩm của đĩa đệm, khiến chúng dễ bị tổn thương.
• Chấn thương: Các chấn thương trực tiếp hoặc căng thẳng liên tục lên cột sống có thể gây thoát vị đĩa đệm.
• Di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong việc gia tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm thường bao gồm đau lưng hoặc cổ, đau lan xuống các chi, tê bì, yếu cơ và mất cảm giác ở vùng bị ảnh hưởng.

Yếu tố di truyền và thoát vị đĩa đệm

Nghiên cứu về di truyền và thoát vị đĩa đệm

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển thoát vị đĩa đệm. Một số gen đã được xác định là có liên quan đến cấu trúc và chức năng của đĩa đệm, bao gồm các gen mã hóa cho các protein cấu trúc của đĩa đệm và các yếu tố điều hòa quá trình viêm.

• Nghiên cứu gia đình: Các nghiên cứu trên gia đình cho thấy rằng những người có người thân trực hệ bị thoát vị đĩa đệm có nguy cơ cao hơn mắc bệnh này so với những người không có tiền sử gia đình.
• Nghiên cứu sinh đôi: Các nghiên cứu trên các cặp sinh đôi một trứng và khác trứng đã cung cấp bằng chứng cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thoát vị đĩa đệm. Các cặp sinh đôi một trứng (cùng gen) có tỷ lệ mắc thoát vị đĩa đệm cao hơn so với các cặp sinh đôi khác trứng (khác gen).

Các gen liên quan đến thoát vị đĩa đệm

Một số gen đã được xác định là có liên quan đến nguy cơ thoát vị đĩa đệm, bao gồm:

• Gen COL9A2: Gen này mã hóa cho collagen type IX, một protein cấu trúc quan trọng của đĩa đệm. Các biến thể của gen COL9A2 có thể làm thay đổi cấu trúc và chức năng của đĩa đệm, tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
• Gen MMP3: Gen này mã hóa cho matrix metalloproteinase 3, một enzyme tham gia vào quá trình phân hủy các protein cấu trúc của đĩa đệm. Sự thay đổi hoạt động của enzyme này có thể ảnh hưởng đến quá trình tái tạo và sửa chữa đĩa đệm.
• Gen IL1A và IL1B: Các gen này mã hóa cho các cytokine interleukin-1 alpha và interleukin-1 beta, có vai trò trong quá trình viêm. Các biến thể của các gen này có thể làm tăng phản ứng viêm ở đĩa đệm, góp phần vào quá trình thoát vị đĩa đệm.

Yếu tố môi trường và thoát vị đĩa đệm

Vai trò của yếu tố môi trường

Mặc dù yếu tố di truyền có vai trò quan trọng trong việc phát triển thoát vị đĩa đệm, các yếu tố môi trường cũng đóng vai trò không kém phần quan trọng. Các yếu tố môi trường có thể tương tác với yếu tố di truyền để ảnh hưởng đến nguy cơ thoát vị đĩa đệm.

Các yếu tố môi trường phổ biến

• Lối sống: Lối sống ít vận động, thói quen ngồi lâu, và thiếu vận động thể chất có thể làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống thiếu canxi, vitamin D và các dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe xương và cột sống có thể làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
• Thói quen sinh hoạt: Hút thuốc lá, tiêu thụ rượu bia, và thói quen ăn uống không lành mạnh có thể làm suy yếu sức khỏe cột sống và tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
• Chấn thương và căng thẳng cột sống: Các chấn thương trực tiếp hoặc căng thẳng liên tục lên cột sống, như nâng vật nặng hoặc thực hiện các động tác sai tư thế, có thể gây thoát vị đĩa đệm.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm

Lối sống lành mạnh

Một lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ phát triển thoát vị đĩa đệm, ngay cả khi bạn có yếu tố di truyền.

• Tập thể dục đều đặn: Thực hiện các bài tập tăng cường cơ bắp và kéo giãn cột sống để duy trì sự linh hoạt và giảm căng thẳng lên đĩa đệm.
• Chế độ ăn uống cân đối: Đảm bảo chế độ ăn uống giàu canxi, vitamin D, và các dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe xương và cột sống.
• Duy trì cân nặng lý tưởng: Kiểm soát cân nặng để giảm áp lực lên cột sống và các đĩa đệm.

Thói quen sinh hoạt đúng cách

• Tránh nâng vật nặng: Hạn chế nâng các vật nặng và sử dụng tư thế đúng khi nâng để giảm nguy cơ chấn thương cột sống.
• Ngồi và đứng đúng tư thế: Duy trì tư thế ngồi và đứng đúng cách để giảm căng thẳng lên cột sống.
• Không hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm giảm lưu lượng máu đến đĩa đệm và làm suy yếu cấu trúc cột sống.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về cột sống và điều trị kịp thời.

Các sản phẩm hỗ trợ điều trị cơ, xương khớp

Kết luận

Bệnh thoát vị đĩa đệm có yếu tố di truyền, nghĩa là nếu trong gia đình có người bị thoát vị đĩa đệm, nguy cơ mắc bệnh của các thành viên khác cũng sẽ cao hơn. Tuy nhiên, các yếu tố môi trường như lối sống, chế độ ăn uống, và thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thoát vị đĩa đệm. Để giảm nguy cơ mắc bệnh, hãy duy trì một lối sống lành mạnh, thực hiện các bài tập thể dục đều đặn, và duy trì thói quen sinh hoạt đúng cách.