Cách xử lý khi trẻ bị quai bị để tránh biến chứng về sau

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus Mumps gây ra, thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh này có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý và điều trị đúng cách. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp chăm sóc, điều trị kịp thời là rất quan trọng để giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và ngăn ngừa biến chứng về sau. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cách xử lý khi trẻ bị quai bị để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Nhận biết triệu chứng và chẩn đoán quai bị

Triệu chứng của quai bị

Triệu chứng của quai bị thường xuất hiện từ 16 đến 18 ngày sau khi tiếp xúc với virus. Các triệu chứng bao gồm:

• Sưng và đau tuyến mang tai: Đây là triệu chứng điển hình nhất của quai bị. Tuyến mang tai bị sưng to và đau, có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên.
• Sốt: Trẻ thường bị sốt cao, có thể lên đến 39-40°C.
• Đau đầu: Trẻ có thể bị đau đầu từ nhẹ đến trung bình.
• Mệt mỏi và đau nhức cơ bắp: Trẻ cảm thấy mệt mỏi, đau nhức cơ bắp và thiếu năng lượng.
• Khó nuốt và đau họng: Viêm họng và khó nuốt do sưng tuyến mang tai.

Chẩn đoán quai bị

Chẩn đoán quai bị thường dựa vào các triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh. Tuy nhiên, để xác định chính xác bệnh, cần thực hiện các xét nghiệm y tế:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu để phát hiện kháng thể IgM và IgG chống lại virus Mumps. Kháng thể IgM cho biết nhiễm trùng cấp tính, trong khi kháng thể IgG cho biết đã từng nhiễm virus trước đây.
• Xét nghiệm PCR: Xét nghiệm PCR để phát hiện vật liệu di truyền của virus Mumps, giúp chẩn đoán quai bị ngay cả khi lượng virus trong máu rất thấp.

Cách xử lý khi trẻ bị quai bị

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà

Việc nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ hồi phục và giảm triệu chứng của quai bị.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ, tránh các hoạt động gắng sức để cơ thể có thể tập trung chống lại virus.
• Uống đủ nước: Khuyến khích trẻ uống nhiều nước để duy trì độ ẩm cho cơ thể và hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Chườm lạnh: Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh để chườm lên vùng tuyến mang tai sưng để giảm đau và sưng.

Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống hợp lý giúp cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, hỗ trợ quá trình hồi phục.

• Thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa: Cho trẻ ăn các loại thực phẩm mềm, lỏng như cháo, súp, sinh tố để giảm đau khi nuốt.
• Tránh thực phẩm cay, nóng: Tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm cay, nóng vì có thể gây kích thích và làm tình trạng viêm nhiễm nặng hơn.
• Bổ sung vitamin và khoáng chất: Ăn nhiều trái cây và rau xanh để cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết, giúp tăng cường hệ miễn dịch.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Việc sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt giúp giảm triệu chứng sốt và đau, giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.

• Acetaminophen (Paracetamol): Thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn cho trẻ em, giúp giảm triệu chứng sốt và đau.
• Ibuprofen: Thuốc giảm đau và hạ sốt khác có thể sử dụng cho trẻ em, giúp giảm viêm và đau. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Theo dõi tình trạng sức khỏe

Việc theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ giúp phát hiện sớm các biến chứng và xử lý kịp thời.

• Theo dõi triệu chứng: Theo dõi các triệu chứng của trẻ như sốt, sưng đau tuyến mang tai, mệt mỏi và đau nhức cơ bắp.
• Khám bác sĩ: Nếu triệu chứng không giảm sau vài ngày hoặc có dấu hiệu nặng hơn, nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Phòng ngừa biến chứng của quai bị

Tiêm vắc-xin phòng quai bị

Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với quai bị và các biến chứng liên quan.

• Vắc-xin MMR: Vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) thường được tiêm cho trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể tiêm nếu chưa được tiêm khi còn nhỏ hoặc nếu không có miễn dịch.
• Lịch tiêm chủng: Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, trẻ em nên được tiêm hai liều vắc-xin MMR. Liều đầu tiên khi trẻ được 12-15 tháng tuổi và liều thứ hai khi trẻ được 4-6 tuổi.

Thực hành vệ sinh cá nhân

Duy trì vệ sinh cá nhân giúp ngăn ngừa lây lan virus quai bị và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi hoặc miệng.
• Sử dụng khăn giấy: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, sau đó vứt bỏ khăn giấy vào thùng rác ngay lập tức. Nếu không có khăn giấy, ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay để tránh phát tán virus ra không khí.
• Tránh chạm vào mặt: Hạn chế chạm vào mặt, đặc biệt là mắt, mũi và miệng, để giảm nguy cơ lây nhiễm virus quai bị.

Giữ vệ sinh môi trường sống

Giữ vệ sinh môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa lây lan virus và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

• Khử trùng bề mặt: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân bằng dung dịch khử trùng chứa cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác.
• Giặt giũ đồ dùng cá nhân: Giặt giũ đồ dùng cá nhân như khăn mặt, khăn tắm và quần áo thường xuyên để loại bỏ virus.
• Giữ không gian sống thoáng mát và sạch sẽ: Đảm bảo không gian sống luôn thoáng mát và sạch sẽ để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Điều trị các biến chứng của quai bị

Viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn là một biến chứng thường gặp ở nam giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì.

• Triệu chứng: Sưng, đau và đỏ ở tinh hoàn, thường chỉ xảy ra ở một bên nhưng có thể xảy ra ở cả hai bên.
• Điều trị: Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt, chườm lạnh và nghỉ ngơi. Nếu có dấu hiệu nặng, cần thăm khám bác sĩ để được điều trị kịp thời.

Viêm buồng trứng

Ở nữ giới, quai bị có thể gây viêm buồng trứng, mặc dù biến chứng này hiếm gặp và thường không dẫn đến vô sinh.

• Triệu chứng: Đau bụng dưới, sốt và mệt mỏi.
• Điều trị: Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt, nghỉ ngơi và theo dõi sức khỏe.

Viêm tụy

Viêm tụy do quai bị là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng.

• Triệu chứng: Đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn mửa.
• Điều trị: Nghỉ ngơi, dùng thuốc giảm đau và kháng viêm, ăn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa và tránh ăn đồ ăn nhiều dầu mỡ.

Viêm não và viêm màng não

Viêm não và viêm màng não là các biến chứng rất nghiêm trọng của quai bị, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc thậm chí tử vong.

• Triệu chứng: Sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng cổ và co giật.
• Điều trị: Nhập viện để được theo dõi và điều trị kịp thời, sử dụng thuốc kháng viêm và kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.

Sản phẩm thuốc giảm đau, hạ sốt

Kết luận

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm có thể gây ra những triệu chứng khó chịu và biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp chăm sóc, điều trị đúng cách là rất quan trọng để giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và ngăn ngừa biến chứng. Đồng thời, tiêm vắc-xin và thực hành vệ sinh cá nhân là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.