Phục hồi chức năng trật khớp háng bẩm sinh đúng chuẩn

Trật khớp háng bẩm sinh, còn được gọi là loạn sản khớp háng bẩm sinh (DDH – Developmental Dysplasia of the Hip), là một tình trạng khi khớp háng của trẻ sơ sinh phát triển không bình thường. Đây là một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến, ảnh hưởng đến sự phát triển và vận động của trẻ. Điều trị sớm và phục hồi chức năng đúng cách là rất quan trọng để tránh các biến chứng nghiêm trọng và giúp trẻ phát triển bình thường. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết về phương pháp phục hồi chức năng cho trẻ bị trật khớp háng bẩm sinh theo chuẩn y khoa, từ giai đoạn sơ sinh đến khi trẻ lớn.

Đánh giá và chẩn đoán trật khớp háng bẩm sinh

Đánh giá lâm sàng

Việc phát hiện sớm trật khớp háng bẩm sinh thông qua đánh giá lâm sàng là rất quan trọng. Các bác sĩ thường kiểm tra trẻ sơ sinh ngay sau khi sinh và trong các lần khám sức khỏe định kỳ. Một số dấu hiệu cần chú ý bao gồm:

• Giới hạn chuyển động của khớp háng: Trẻ có thể không thể xoay hoặc duỗi chân một cách bình thường.
• Khác biệt về chiều dài chân: Một chân có thể ngắn hơn chân kia.
• Nếp gấp da không đều: Các nếp gấp ở mông hoặc đùi có thể không đối xứng.
• Âm thanh lạch cạch: Khi di chuyển chân của trẻ, có thể nghe thấy âm thanh lạch cạch do khớp háng bị lỏng lẻo.

Chẩn đoán hình ảnh

Để xác nhận chẩn đoán trật khớp háng bẩm sinh, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh được sử dụng bao gồm:

• Siêu âm: Đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi, siêu âm là phương pháp chẩn đoán chính xác và an toàn nhất để kiểm tra khớp háng.
• X-quang: Đối với trẻ trên 6 tháng tuổi, X-quang có thể được sử dụng để đánh giá cấu trúc xương và phát hiện bất thường.

Phương pháp điều trị và phục hồi chức năng

Điều trị không phẫu thuật

Nẹp Pavlik

Nẹp Pavlik là một thiết bị mềm, giúp giữ chân trẻ ở tư thế cong và dạng (mở rộng ra ngoài), tạo điều kiện cho khớp háng trở về vị trí bình thường. Đây là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Quá trình điều trị với nẹp Pavlik bao gồm:

• Sử dụng nẹp liên tục: Trẻ phải mang nẹp 23-24 giờ mỗi ngày trong khoảng 6-12 tuần, tùy theo mức độ nghiêm trọng của tình trạng.
• Theo dõi định kỳ: Bác sĩ sẽ theo dõi sự tiến triển của khớp háng thông qua siêu âm hoặc X-quang và điều chỉnh nẹp nếu cần.

Đai và băng quấn

Đối với trẻ trên 6 tháng tuổi hoặc khi nẹp Pavlik không hiệu quả, đai và băng quấn có thể được sử dụng để giữ khớp háng ở vị trí đúng. Quá trình điều trị tương tự như khi sử dụng nẹp Pavlik, nhưng thời gian điều trị có thể kéo dài hơn.

Điều trị phẫu thuật

Trong những trường hợp nghiêm trọng hoặc khi điều trị không phẫu thuật không hiệu quả, phẫu thuật có thể cần thiết để sửa chữa khớp háng. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:

Giảm khớp mở

Giảm khớp mở là phương pháp phẫu thuật để đặt lại khớp háng vào vị trí đúng. Quá trình này bao gồm:

• Gây mê toàn thân: Trẻ được gây mê toàn thân để giảm đau và đảm bảo an toàn trong quá trình phẫu thuật.
• Mở khớp háng: Bác sĩ thực hiện một vết mổ nhỏ để tiếp cận và đặt lại khớp háng vào vị trí đúng.
• Cố định khớp háng: Sau khi khớp háng được đặt lại, bác sĩ sẽ sử dụng các dụng cụ cố định để giữ khớp háng ở vị trí đúng trong quá trình hồi phục.

Phẫu thuật chỉnh hình xương

Trong những trường hợp cần thiết, phẫu thuật chỉnh hình xương có thể được thực hiện để điều chỉnh cấu trúc xương và cải thiện chức năng khớp háng. Phương pháp này bao gồm cắt và tái tạo xương để tạo ra sự phù hợp tốt hơn giữa khớp háng và ổ cắm.

Phục hồi chức năng sau điều trị

Giai đoạn đầu sau phẫu thuật

Trong giai đoạn đầu sau phẫu thuật, mục tiêu chính là giảm đau, giảm sưng và bảo vệ khớp háng để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi. Các biện pháp bao gồm:

• Nghỉ ngơi: Trẻ cần được nghỉ ngơi hoàn toàn và tránh các hoạt động gây căng thẳng lên khớp háng.
• Sử dụng băng ép và chườm lạnh: Để giảm sưng và đau.
• Theo dõi định kỳ: Bác sĩ sẽ theo dõi sự hồi phục của khớp háng thông qua các lần khám sức khỏe định kỳ và kiểm tra hình ảnh.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi chức năng khớp háng. Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện phạm vi chuyển động và khôi phục chức năng vận động. Một số bài tập phổ biến bao gồm:

• Bài tập kéo giãn: Giúp tăng cường phạm vi chuyển động và giảm căng thẳng lên khớp háng.
• Bài tập thăng bằng: Giúp cải thiện khả năng thăng bằng và phối hợp vận động.
• Bài tập tăng cường sức mạnh: Như nâng gót chân, kéo dây kháng lực để tăng cường cơ bắp xung quanh khớp háng.

Chăm sóc tại nhà

Ngoài việc tuân thủ kế hoạch điều trị của bác sĩ và chuyên gia vật lý trị liệu, việc chăm sóc tại nhà cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. Một số biện pháp chăm sóc tại nhà bao gồm:

• Giữ vệ sinh vùng bị chấn thương: Đảm bảo vùng khớp háng luôn sạch sẽ và khô ráo để tránh nhiễm trùng.
• Sử dụng đệm hoặc gối khi ngủ: Đặt đệm hoặc gối dưới chân khi ngủ để giữ khớp háng ở tư thế đúng và giảm sưng.
• Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng: Sau khi được bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu cho phép, thực hiện các bài tập nhẹ nhàng để duy trì khả năng vận động và tăng cường sức mạnh cho khớp háng.

Theo dõi tiến triển

Theo dõi tiến triển của quá trình hồi phục và báo cáo cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như sưng tấy, đau kéo dài hoặc mất cảm giác ở vùng khớp háng. Điều này giúp bác sĩ điều chỉnh kế hoạch điều trị kịp thời và hiệu quả.

Phòng ngừa và kiểm soát tái phát

Kiểm tra định kỳ

Để phòng ngừa tái phát và kiểm soát tình trạng trật khớp háng bẩm sinh, trẻ cần được kiểm tra định kỳ bởi bác sĩ chuyên khoa. Các kiểm tra bao gồm siêu âm, X-quang và đánh giá lâm sàng để đảm bảo khớp háng phát triển bình thường.

Thực hiện các bài tập vật lý trị liệu thường xuyên

Duy trì các bài tập vật lý trị liệu thường xuyên để cải thiện sức mạnh và sự linh hoạt của khớp háng. Điều này giúp ngăn ngừa tái phát và đảm bảo khớp háng hoạt động tốt nhất.

Sử dụng giày dép phù hợp

Đảm bảo trẻ sử dụng giày dép phù hợp với kích cỡ và hỗ trợ tốt cho khớp háng, đặc biệt khi tham gia các hoạt động thể thao. Giày dép nên có đế bám tốt và đủ độ ổn định để giảm nguy cơ tái phát trật khớp háng.

Theo dõi sự phát triển của trẻ

Lắng nghe và theo dõi sự phát triển của trẻ. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau, khó vận động hoặc khác biệt về chiều dài chân, hãy đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời.

Các sản phẩm hỗ trợ điều trị cơ, xương khớp

Kết luận

Phục hồi chức năng trật khớp háng bẩm sinh là một quá trình dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn, tuân thủ đúng kế hoạch điều trị và chăm sóc tận tâm từ gia đình và các chuyên gia y tế. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp trẻ phát triển bình thường và tránh các biến chứng nghiêm trọng.