Quai bị biến chứng viêm não – Cách phòng bệnh

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus Mumps gây ra, phổ biến ở trẻ em và người lớn. Bệnh này thường gây ra các triệu chứng như sốt, sưng đau tuyến mang tai và đau đầu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, quai bị có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm não. Viêm não là một tình trạng nguy hiểm có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến não và hệ thần kinh, thậm chí có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa biến chứng viêm não do quai bị.

Nguyên nhân gây viêm não do quai bị

Virus Mumps và cơ chế gây bệnh

Quai bị do virus Mumps gây ra, lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi và miệng của người bệnh. Virus Mumps có thể gây viêm các tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai, dẫn đến các triệu chứng đặc trưng của quai bị.

• Tấn công hệ thần kinh trung ương: Trong một số trường hợp, virus Mumps có thể xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, gây viêm não. Viêm não do virus Mumps là một biến chứng hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm.

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển biến chứng viêm não do quai bị:

• Hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như trẻ nhỏ, người già, hoặc những người mắc các bệnh suy giảm miễn dịch, có nguy cơ cao hơn mắc biến chứng viêm não.
• Tiêm phòng không đầy đủ: Những người không được tiêm phòng vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella) đầy đủ có nguy cơ cao hơn mắc bệnh và các biến chứng liên quan.
• Tiếp xúc gần với người bệnh: Những người sống trong môi trường đông đúc hoặc tiếp xúc gần với người mắc bệnh có nguy cơ cao hơn bị lây nhiễm và phát triển biến chứng.

Triệu chứng của viêm não do quai bị

Triệu chứng ban đầu

Triệu chứng viêm não do quai bị thường xuất hiện sau khi các triệu chứng quai bị ban đầu đã xuất hiện, thường là từ vài ngày đến vài tuần sau khi bắt đầu mắc bệnh.

• Sốt cao: Người bệnh thường bị sốt cao liên tục, không giảm dù đã sử dụng thuốc hạ sốt.
• Đau đầu dữ dội: Đau đầu mạnh mẽ và không thuyên giảm, thường đi kèm với cảm giác buồn nôn và nôn.

Triệu chứng đặc trưng của viêm não

Khi viêm não phát triển, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

• Cứng cổ: Một trong những dấu hiệu đặc trưng của viêm não là cứng cổ, khiến người bệnh khó quay đầu hoặc cúi người.
• Rối loạn ý thức: Người bệnh có thể bị mất ý thức, lơ mơ hoặc hôn mê.
• Co giật: Co giật hoặc động kinh có thể xảy ra do tổn thương não.
• Thay đổi hành vi: Người bệnh có thể có những thay đổi bất thường trong hành vi, chẳng hạn như kích động, lú lẫn hoặc hoang tưởng.

Triệu chứng khác

Ngoài các triệu chứng trên, viêm não do quai bị còn có thể gây ra các triệu chứng khác như:

• Yếu cơ: Yếu cơ hoặc liệt một phần cơ thể có thể xảy ra.
• Mất thăng bằng: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng và đi lại.

Cách phòng ngừa biến chứng viêm não do quai bị

Tiêm phòng vắc-xin MMR

Tiêm phòng vắc-xin MMR là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh quai bị và các biến chứng liên quan, bao gồm viêm não.

• Lịch tiêm chủng: Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các cơ quan y tế quốc gia, lịch tiêm phòng vắc-xin MMR cho trẻ em thường bao gồm hai liều:
  • Liều đầu tiên khi trẻ được 12-15 tháng tuổi.
  • Liều thứ hai khi trẻ được 4-6 tuổi.
• Hiệu quả của vắc-xin: Vắc-xin MMR có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa bệnh quai bị và các biến chứng liên quan.

Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa lây lan virus Mumps.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi ho, hắt hơi, tiếp xúc với dịch tiết từ mũi, miệng hoặc trước khi ăn.
• Sử dụng khăn giấy: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, sau đó vứt bỏ khăn giấy vào thùng rác ngay lập tức.
• Giữ vệ sinh môi trường: Thường xuyên lau chùi và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế và các thiết bị cá nhân bằng dung dịch khử trùng chứa cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác.

Tránh tiếp xúc với người bệnh

Tránh tiếp xúc với người bệnh là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa lây nhiễm virus Mumps.

• Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh quai bị. Nếu cần thiết, hãy sử dụng khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu và kịp thời cách ly nếu cần thiết.

Chăm sóc và điều trị người bị quai bị để ngăn ngừa viêm não

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà

Nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà là biện pháp đầu tiên và quan trọng nhất để giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục khi mắc quai bị.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo người bệnh được nghỉ ngơi đầy đủ, tránh các hoạt động gắng sức để cơ thể có thể tập trung chống lại virus.
• Giữ ấm cơ thể: Mặc quần áo ấm và tránh tiếp xúc với gió lạnh để giữ nhiệt độ cơ thể ổn định.
• Uống đủ nước: Duy trì độ ẩm cho cơ thể bằng cách uống nhiều nước. Nước giúp loại bỏ độc tố và hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Chườm ấm và chườm lạnh: Sử dụng khăn ấm hoặc túi chườm ấm để chườm lên vùng sưng đau trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại nhiều lần trong ngày. Chườm lạnh cũng có thể giúp giảm đau và sưng.

Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt

Việc sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt giúp giảm triệu chứng sốt và đau, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.

• Acetaminophen (Paracetamol): Thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn, giúp giảm triệu chứng sốt và đau. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Ibuprofen: Thuốc giảm đau và hạ sốt khác có thể sử dụng, giúp giảm viêm và đau. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Theo dõi triệu chứng và điều trị biến chứng

Việc theo dõi kỹ các triệu chứng của người bệnh là rất quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu viêm não và xử lý kịp thời.

• Đo nhiệt độ cơ thể: Đo nhiệt độ cơ thể hàng ngày để kiểm tra tình trạng sốt của người bệnh.
• Quan sát triệu chứng thần kinh: Theo dõi các triệu chứng thần kinh như cứng cổ, co giật, thay đổi ý thức và hành vi để phát hiện sớm dấu hiệu viêm não.

Các sản phẩm điều trị ho, cảm cúm

Kết luận

Viêm não do quai bị là một biến chứng nghiêm trọng nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm phòng vắc-xin MMR đầy đủ và duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục. Nghỉ ngơi đầy đủ, giữ ấm cơ thể, sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt, cùng với việc theo dõi kỹ các triệu chứng, sẽ giúp người bệnh quai bị nhanh chóng hồi phục sức khỏe và ngăn ngừa viêm não.