Xạ hình tuyến giáp là gì? Lưu ý khi xạ hình tuyến giáp?

Xạ hình tuyến giáp là một kỹ thuật hình ảnh y học giúp đánh giá chức năng và cấu trúc của tuyến giáp bằng cách sử dụng các chất phóng xạ. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về xạ hình tuyến giáp, khi nào cần thực hiện, các lưu ý khi tiến hành, và cách đọc kết quả xạ hình tuyến giáp.

Tìm hiểu xạ hình tuyến giáp

Xạ hình tuyến giáp là gì?

Xạ hình tuyến giáp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng chất phóng xạ, thường là iốt phóng xạ (I-123 hoặc I-131) hoặc technetium (Tc-99m), để tạo ra hình ảnh của tuyến giáp. Các chất phóng xạ này được hấp thụ bởi tuyến giáp và phát ra bức xạ gamma, sau đó được ghi nhận bởi máy gamma camera để tạo ra hình ảnh chi tiết của tuyến giáp.

Nguyên lý hoạt động

1. Chất phóng xạ: Bệnh nhân sẽ được uống hoặc tiêm chất phóng xạ (iốt phóng xạ hoặc technetium). Chất này sẽ được tuyến giáp hấp thụ.
2. Phát bức xạ gamma: Chất phóng xạ phát ra bức xạ gamma, được ghi nhận bởi gamma camera.
3. Tạo hình ảnh: Gamma camera thu nhận bức xạ gamma và chuyển đổi thành hình ảnh chi tiết về kích thước, hình dạng và chức năng của tuyến giáp.

Mục đích của xạ hình tuyến giáp

Xạ hình tuyến giáp giúp các bác sĩ đánh giá:

1. Kích thước và hình dạng tuyến giáp: Phát hiện các bất thường về kích thước và hình dạng của tuyến giáp.
2. Chức năng tuyến giáp: Đánh giá hoạt động chức năng của tuyến giáp, bao gồm sự hấp thụ iốt và sản xuất hormone.
3. Phát hiện nốt giáp và khối u: Xác định sự hiện diện và tính chất của các nốt giáp hoặc khối u trong tuyến giáp.
4. Xác định bệnh lý tuyến giáp: Chẩn đoán các bệnh lý tuyến giáp như suy giáp, cường giáp, bướu giáp đa nhân, và ung thư tuyến giáp.

Khi nào cần thực hiện xạ hình tuyến giáp?

Chỉ định của xạ hình tuyến giáp

Xạ hình tuyến giáp thường được chỉ định trong các trường hợp sau:

1. Chẩn đoán cường giáp: Đánh giá nguyên nhân và mức độ cường giáp. Xạ hình giúp phân biệt giữa bệnh Graves, viêm tuyến giáp và bướu giáp độc đơn nhân.
2. Phát hiện nốt giáp: Đánh giá tính chất của các nốt giáp, xác định xem chúng có hoạt động sản xuất hormone hay không (nốt “nóng” hoặc nốt “lạnh”).
3. Theo dõi sau điều trị ung thư tuyến giáp: Xác định sự tái phát hoặc di căn của ung thư tuyến giáp sau khi điều trị bằng phẫu thuật hoặc iốt phóng xạ.
4. Đánh giá bướu giáp đa nhân: Xác định sự hiện diện và hoạt động của các nốt giáp trong bướu giáp đa nhân.
5. Xác định vị trí tuyến giáp: Trong trường hợp tuyến giáp bị lệch vị trí hoặc không nằm ở vị trí thông thường.

Quy trình thực hiện xạ hình tuyến giáp

1. Chuẩn bị: Bệnh nhân có thể được yêu cầu ngừng sử dụng một số loại thuốc hoặc thực phẩm chứa iốt trước khi thực hiện xạ hình. Thông thường, bệnh nhân sẽ được tiêm hoặc uống chất phóng xạ.
2. Tiến hành: Sau khi chất phóng xạ được hấp thụ vào tuyến giáp, bệnh nhân sẽ nằm trên bàn chụp và gamma camera sẽ quét qua vùng cổ để thu nhận hình ảnh.
3. Thời gian: Quy trình này thường kéo dài từ 30 phút đến 2 giờ, tùy thuộc vào loại chất phóng xạ và mục đích chẩn đoán.

Một số lưu ý khi tiến hành xạ hình tuyến giáp

Chuẩn bị trước khi xạ hình

1. Ngừng thuốc: Bệnh nhân có thể được yêu cầu ngừng sử dụng một số loại thuốc chứa iốt hoặc ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp trong vài tuần trước khi thực hiện xạ hình.
2. Tránh thực phẩm chứa iốt: Tránh tiêu thụ thực phẩm giàu iốt như hải sản, tảo biển, và các sản phẩm chứa muối iốt trước khi thực hiện xạ hình.
3. Thông báo tình trạng sức khỏe: Thông báo cho bác sĩ nếu bạn đang mang thai, cho con bú hoặc có bất kỳ dị ứng nào với các chất phóng xạ.

Trong quá trình xạ hình

1. Tuân thủ hướng dẫn: Tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn của bác sĩ và kỹ thuật viên trong suốt quá trình thực hiện xạ hình.
2. Giữ yên: Giữ yên và tránh di chuyển trong khi gamma camera đang quét để đảm bảo hình ảnh chính xác và rõ ràng.

Sau khi xạ hình

1. Uống nhiều nước: Uống nhiều nước để giúp cơ thể đào thải chất phóng xạ ra ngoài qua nước tiểu.
2. Theo dõi tác dụng phụ: Một số bệnh nhân có thể gặp phải tác dụng phụ nhẹ như buồn nôn hoặc đau đầu sau khi thực hiện xạ hình. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nghiêm trọng, hãy thông báo cho bác sĩ ngay lập tức.
3. Tiếp tục điều trị: Dựa trên kết quả xạ hình, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị hoặc các xét nghiệm bổ sung cần thiết.

Cách đọc kết quả xạ hình tuyến giáp

Hiểu về hình ảnh xạ hình

1. Nốt “nóng” và “lạnh”: Kết quả xạ hình thường mô tả các nốt giáp là “nóng” hoặc “lạnh”. Nốt “nóng” hấp thụ nhiều chất phóng xạ hơn và thường không phải ung thư. Nốt “lạnh” hấp thụ ít hoặc không hấp thụ chất phóng xạ và có nguy cơ cao hơn là ung thư.
2. Sự đồng nhất của nhu mô: Tuyến giáp đồng nhất thường cho thấy chức năng bình thường, trong khi nhu mô không đồng nhất có thể chỉ ra các bệnh lý như viêm tuyến giáp hoặc bướu giáp.
3. Kích thước và hình dạng: Đánh giá kích thước và hình dạng của tuyến giáp để phát hiện các bất thường như phì đại tuyến giáp hoặc khối u.

Đánh giá kết quả xạ hình

1. Chức năng tuyến giáp: Kết quả xạ hình giúp xác định chức năng của tuyến giáp, bao gồm sự hấp thụ iốt và sản xuất hormone. Tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) sẽ hấp thụ nhiều chất phóng xạ hơn, trong khi tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp) sẽ hấp thụ ít hơn.
2. Phát hiện bất thường: Kết quả xạ hình giúp phát hiện các bất thường như nốt giáp, khối u, hoặc sự thay đổi cấu trúc của tuyến giáp.
3. Xác định kế hoạch điều trị: Dựa trên kết quả xạ hình, bác sĩ sẽ xác định kế hoạch điều trị phù hợp, bao gồm điều trị nội khoa, phẫu thuật hoặc các phương pháp điều trị khác.

Theo dõi và kiểm tra định kỳ

Kết quả xạ hình tuyến giáp không chỉ giúp chẩn đoán mà còn quan trọng trong việc theo dõi tiến triển của bệnh và hiệu quả điều trị. Bệnh nhân cần thực hiện xạ hình định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo rằng bệnh lý tuyến giáp được kiểm soát tốt.

Kết luận

Xạ hình tuyến giáp là một công cụ chẩn đoán quan trọng giúp đánh giá chức năng và cấu trúc của tuyến giáp. Việc hiểu rõ khi nào cần thực hiện xạ hình, các lưu ý trước và sau khi tiến hành, cũng như cách đọc kết quả sẽ giúp bệnh nhân và bác sĩ quản lý tốt hơn các bệnh lý tuyến giáp. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến tuyến giáp hoặc được chỉ định thực hiện xạ hình tuyến giáp, hãy tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và kỹ thuật viên để đảm bảo quy trình diễn ra thuận lợi và đạt kết quả chính xác.