Tìm hiểu về quy trình xạ trị ung thư phổi – Chú ý điều gì

Xạ trị là một trong những phương pháp điều trị quan trọng cho ung thư phổi, giúp tiêu diệt tế bào ung thư và kiểm soát sự phát triển của khối u. Quy trình xạ trị bao gồm nhiều phiên điều trị, thường kéo dài trong vài tuần đến vài tháng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về xạ trị ung thư phổi, các tác dụng phụ thường gặp và số lần điều trị cần thiết.

Xạ trị ung thư phổi là gì?

Định nghĩa xạ trị

Xạ trị là phương pháp sử dụng tia bức xạ ion hóa (như tia X, tia gamma hoặc proton) để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc làm chậm sự phát triển của chúng. Xạ trị có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật và hóa trị.

Mục đích của xạ trị ung thư phổi

1. Tiêu diệt tế bào ung thư: Tia bức xạ phá hủy DNA của tế bào ung thư, ngăn chặn chúng phân chia và phát triển.
2. Giảm kích thước khối u: Xạ trị có thể thu nhỏ khối u, làm giảm các triệu chứng và cải thiện chức năng phổi.
3. Kiểm soát triệu chứng: Giảm đau, khó thở và các triệu chứng khác do ung thư phổi gây ra.
4. Hỗ trợ phẫu thuật: Trong một số trường hợp, xạ trị được sử dụng trước hoặc sau phẫu thuật để tăng hiệu quả điều trị.

Các loại xạ trị ung thư phổi

1. Xạ trị ngoài (External Beam Radiation Therapy – EBRT): Phương pháp phổ biến nhất, sử dụng máy phát tia bức xạ từ bên ngoài cơ thể.
2. Xạ trị trong (Brachytherapy): Đưa nguồn bức xạ trực tiếp vào hoặc gần khối u trong cơ thể.
3. Xạ trị proton (Proton Therapy): Sử dụng proton thay vì tia X để điều trị, giảm thiểu tổn thương cho mô lành xung quanh.

Quy trình xạ trị ung thư phổi

1. Lập kế hoạch điều trị: Bác sĩ xạ trị sẽ tiến hành chụp CT hoặc MRI để xác định vị trí, kích thước và hình dạng của khối u. Sau đó, họ sẽ lập kế hoạch điều trị chi tiết để xác định liều lượng bức xạ và khu vực cần chiếu xạ.
2. Chuẩn bị: Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn nằm ở tư thế phù hợp trên bàn xạ trị. Đôi khi, các thiết bị cố định như khuôn đỡ hoặc dây đai sẽ được sử dụng để giữ cơ thể ở vị trí chính xác trong suốt quá trình xạ trị.
3. Thực hiện xạ trị: Mỗi phiên xạ trị thường kéo dài khoảng 15-30 phút, trong đó thời gian chiếu xạ thực tế chỉ khoảng vài phút. Bệnh nhân sẽ không cảm thấy đau đớn trong quá trình chiếu xạ.
4. Theo dõi và điều chỉnh: Bác sĩ sẽ theo dõi quá trình điều trị và điều chỉnh kế hoạch nếu cần thiết để đảm bảo hiệu quả tối ưu.

Số lần xạ trị

Số lần xạ trị cần thiết cho mỗi bệnh nhân ung thư phổi có thể khác nhau, tùy thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh, vị trí và kích thước của khối u, cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Thông thường, quy trình xạ trị kéo dài từ 5 đến 7 tuần, với khoảng 5 phiên xạ trị mỗi tuần. Tổng số phiên xạ trị có thể dao động từ 20 đến 35 phiên, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

Các tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng xạ trị điều trị ung thư phổi

Xạ trị là một phương pháp điều trị hiệu quả nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ. Các tác dụng phụ này có thể khác nhau tùy vào liều lượng bức xạ, khu vực chiếu xạ và phản ứng của từng bệnh nhân. Dưới đây là một số tác dụng phụ thường gặp:

Tác dụng phụ cấp tính

1. Mệt mỏi: Mệt mỏi là tác dụng phụ phổ biến nhất của xạ trị. Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi ngay sau phiên xạ trị và kéo dài suốt quá trình điều trị.
2. Kích ứng da: Da ở khu vực chiếu xạ có thể trở nên đỏ, khô, ngứa hoặc đau. Trong một số trường hợp, da có thể bị phồng rộp hoặc bong tróc.
3. Khó nuốt: Xạ trị vùng ngực có thể gây viêm thực quản, dẫn đến khó nuốt và đau khi nuốt.
4. Ho và khó thở: Bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng ho khan, ho có đờm hoặc khó thở do viêm phổi hoặc viêm niêm mạc đường hô hấp.
5. Sụt cân và chán ăn: Mệt mỏi và khó nuốt có thể dẫn đến chán ăn và sụt cân.

Tác dụng phụ mãn tính

1. Xơ hóa phổi: Xạ trị có thể gây xơ hóa mô phổi, làm giảm khả năng đàn hồi và chức năng của phổi. Tình trạng này có thể dẫn đến khó thở mạn tính.
2. Viêm phổi bức xạ (Radiation pneumonitis): Xạ trị có thể gây viêm phổi, xuất hiện sau vài tuần đến vài tháng sau khi điều trị. Triệu chứng bao gồm khó thở, ho và sốt.
3. Tổn thương tim mạch: Xạ trị vùng ngực có thể gây tổn thương cho tim và các mạch máu, dẫn đến các vấn đề tim mạch như viêm màng ngoài tim, bệnh mạch vành hoặc suy tim.
4. Tổn thương thần kinh: Xạ trị có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh, gây ra đau hoặc tê bì ở cánh tay hoặc chân.
5. Rối loạn chức năng tuyến giáp: Xạ trị vùng cổ và ngực có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp, gây rối loạn chức năng tuyến giáp như suy giáp.

Sản phẩm hỗ trợ

Lời khuyên cho bệnh nhân trong quá trình xạ trị ung thư phổi

Quá trình xạ trị có thể gây ra nhiều khó khăn và tác dụng phụ, nhưng có một số biện pháp giúp bệnh nhân quản lý tốt hơn tình trạng của mình và cải thiện chất lượng cuộc sống:

Chăm sóc da

1. Giữ da sạch và khô: Rửa nhẹ nhàng vùng da chiếu xạ bằng nước ấm và xà phòng nhẹ. Tránh chà xát mạnh.
2. Tránh các chất kích ứng: Tránh sử dụng các sản phẩm có chứa cồn, nước hoa hoặc hóa chất mạnh trên vùng da chiếu xạ.
3. Bảo vệ da khỏi ánh nắng: Che chắn vùng da chiếu xạ khi ra ngoài nắng và sử dụng kem chống nắng không chứa hóa chất gây kích ứng.

Dinh dưỡng và lối sống

1. Chế độ ăn uống cân bằng: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, protein từ nguồn thực phẩm lành mạnh và uống đủ nước.
2. Giảm mệt mỏi: Nghỉ ngơi đủ giấc và chia nhỏ các hoạt động hàng ngày để tránh mệt mỏi.
3. Tập thể dục nhẹ nhàng: Duy trì hoạt động thể chất phù hợp, như đi bộ nhẹ nhàng, để tăng cường sức khỏe và giảm mệt mỏi.

Quản lý triệu chứng

1. Khó nuốt: Chọn các thực phẩm mềm, dễ nuốt và chia nhỏ bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
2. Khó thở: Sử dụng các kỹ thuật thở sâu và thư giãn để giảm khó thở. Nếu cần, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hỗ trợ.
3. Đau: Sử dụng thuốc giảm đau theo chỉ dẫn của bác sĩ và báo cáo ngay khi có các triệu chứng đau mới hoặc không giảm.

Hỗ trợ tinh thần

1. Tìm kiếm sự hỗ trợ: Chia sẻ cảm xúc và khó khăn với gia đình, bạn bè hoặc các nhóm hỗ trợ bệnh nhân ung thư.
2. Tham vấn tâm lý: Nếu cảm thấy căng thẳng, lo lắng hoặc trầm cảm, bệnh nhân nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý.

Theo dõi và tái khám

1. Theo dõi triệu chứng: Báo cáo ngay lập tức cho bác sĩ về các triệu chứng bất thường hoặc các tác dụng phụ nghiêm trọng.
2. Tái khám định kỳ: Tuân thủ lịch tái khám để bác sĩ có thể theo dõi tình trạng sức khỏe và điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần thiết.

Kết luận

Xạ trị là một phương pháp điều trị quan trọng trong ung thư phổi, giúp tiêu diệt tế bào ung thư và kiểm soát sự phát triển của khối u. Quy trình xạ trị thường kéo dài từ 5 đến 7 tuần, với nhiều phiên điều trị mỗi tuần. Mặc dù xạ trị có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, nhưng với sự chăm sóc và hỗ trợ đúng cách, bệnh nhân có thể quản lý tốt các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Việc theo dõi chặt chẽ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là điều quan trọng để đạt được kết quả điều trị tốt nhất.