Hội chứng hít phân su là gì? Cách phòng ngừa, chăm sóc

Tìm hiểu chung về Hội chứng hít phân su

Meconium là một loại chất dịch nhầy, xuất hiện trong hệ tiêu hóa của thai nhi và là phân đầu tiên mà trẻ sơ sinh thải ra sau khi chào đời. Đây là một tiến trình tự nhiên mà trong hầu hết các trường hợp, chất thải này sẽ được loại bỏ khỏi cơ thể bé trong vài ngày đầu tiên sau khi bé được sinh ra. Tuy nhiên, trong một số ít tình huống, meconium có thể được thải ra vào trong ối trước khi sinh và trẻ có thể hít phải chất này trong quá trình chuyển dạ, điều này có thể gây ra hội chứng hít phân su. Hội chứng này dẫn đến các vấn đề về hô hấp và tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm cả viêm phổi.

Hội chứng hít phân su, mặc dù hiếm khi trực tiếp đe dọa tính mạng, lại có khả năng gây ra nhiều biến chứng sức khỏe nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và xử lý kịp thời. Tùy theo mức độ nghiêm trọng, hội chứng này có thể dẫn đến hậu quả lâu dài về phổi hoặc trong trường hợp xấu nhất, có thể dẫn đến tử vong ở trẻ. Do đó, việc theo dõi sức khỏe của trẻ sơ sinh ngay từ những ngày đầu tiên là hết sức quan trọng để phát hiện và can thiệp sớm, giảm thiểu nguy cơ gặp phải những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng này.

Triệu chứng

Hội chứng hít phân su chủ yếu gây ra các triệu chứng liên quan đến khó thở. Trẻ mắc hội chứng này có thể thở gấp gáp hoặc phát ra tiếng rít trong khi thở. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, phân su tắc nghẽn đường hô hấp có thể khiến trẻ tạm thời ngừng thở. Các triệu chứng khác của hội chứng này bao gồm:

• Da có màu xanh hoặc tím tái do thiếu oxy;
• Sự yếu ớt chung của cơ thể;
• Huyết áp thấp;
• Các vấn đề hô hấp như thở nhanh hoặc khó thở;
• Phân su xuất hiện trong nước ối hoặc nước ối có màu đục và vệt xanh.

Dù phần lớn trẻ em mắc phải hội chứng này không phải chịu đựng các biến chứng sức khỏe lâu dài, nhưng hội chứng hít phân su vẫn là một tình trạng y tế nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe ngay tức thì của trẻ sơ sinh. Phân su trong phổi có nguy cơ gây ra nhiễm trùng phổi.

Tình trạng tắc nghẽn đường thở do phân su có thể khiến phổi bị căng phồng quá mức, có thể dẫn đến thủng phổi hoặc xẹp phổi. Khi không khí từ phổi rò rỉ vào khoang lồng ngực, gây ra tràn khí màng phổi, làm phổi khó giãn nở.

Ngoài ra, hội chứng hít phân su có thể làm tăng nguy cơ tăng áp động mạch phổi dai dẳng ở trẻ sơ sinh, tình trạng này rất hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, gây hạn chế lưu lượng máu qua phổi và khiến trẻ khó thở hơn.

Nguyên nhân

Hội chứng hít phân su xảy ra khi thai nhi phải đối mặt với tình trạng căng thẳng trong bụng mẹ, thường là do giảm lượng oxy được cung cấp cho thai nhi hoặc do các tình trạng nhiễm trùng. Sự căng thẳng này kích hoạt thai nhi thải ra phân su, một loại chất thải đầu tiên được tích tụ trong quá trình thai kỳ, vào trong nước ối. Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp gây ra stress cho thai nhi có thể dẫn đến hội chứng này:

1. Thai kỳ kéo dài: Khi thai kỳ vượt quá 40 tuần, thai nhi đã sản xuất phân su trong một thời gian dài, làm tăng khả năng tiếp xúc và thải phân su vào nước ối.
2. Sinh khó hoặc thời gian chuyển dạ kéo dài: Quá trình chuyển dạ lâu dài hoặc khó khăn có thể tạo áp lực lên thai nhi và làm tăng nguy cơ hít phân su.
3. Vấn đề sức khỏe của mẹ: Tình trạng sức khỏe của người mẹ như tăng huyết áp hoặc đái tháo đường cũng có thể làm giảm lượng oxy đến thai nhi và tạo ra môi trường căng thẳng.
4. Nhiễm trùng: Các tình trạng nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến thai nhi và kích hoạt việc thải phân su sớm hơn.

Khi ngày dự sinh càng đến gần, lượng nước ối thường giảm, làm tăng nồng độ phân su trong ối, từ đó tăng nguy cơ xảy ra hội chứng hít phân su, đặc biệt là trong những trường hợp thai kỳ kéo dài. Trái ngược với điều này, hội chứng hít phân su lại ít xảy ra hơn ở những trẻ sinh non vì các thai nhi này chưa kịp sản xuất lượng lớn phân su trước khi chào đời.

Phương Pháp Chẩn Đoán & Điều Trị

Phương pháp chuẩn đoán và xét nghiệm

Khi nghi ngờ trẻ sơ sinh mắc hội chứng hít phân su, bác sĩ sẽ dựa vào một số dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng rõ ràng. Suy hô hấp không thể giải thích bởi các nguyên nhân khác, kèm theo nước ối có màu của phân su, là những chỉ dấu đầu tiên cho thấy trẻ có thể đã hít phải phân su. Các dấu hiệu lâm sàng khác như nhịp tim chậm, tình trạng thiếu oxy máu, da tím tái, thở nhanh và hiện tượng bong tróc da cũng gợi ý về tình trạng này.

Chẩn đoán hội chứng hít phân su thường dựa trên các triệu chứng lâm sàng kết hợp với việc phát hiện phân su trong nước ối. Để xác định chính xác, các bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm cụ thể:

1. Khí máu động mạch: Thông qua việc lấy máu từ động mạch của trẻ, xét nghiệm này đánh giá nồng độ oxy và cacbon dioxide trong máu. Điều này giúp xác định mức độ suy hô hấp của trẻ và có thể phát hiện tình trạng toan máu, một biến chứng của suy hô hấp.
2. X-quang ngực: X-quang ngực là phương pháp hình ảnh giúp quan sát sự hiện diện của phân su và nước ối trong phổi trẻ. Mặc dù chụp X-quang sớm có thể không cung cấp đủ thông tin đặc hiệu, nhưng nó có thể giúp bác sĩ phát hiện các tình trạng như tràn khí màng phổi, một biến chứng nghiêm trọng của hội chứng hít phân su.
3. Siêu âm tim: Siêu âm tim không chỉ giúp đánh giá chức năng tim mà còn được sử dụng để sàng lọc các dấu hiệu của tăng áp động mạch phổi dai dẳng. Siêu âm cũng có thể cung cấp thông tin về cấu trúc tim và phát hiện bất kỳ bất thường nào có thể góp phần vào tình trạng suy hô hấp của trẻ.

Điều trị

Khi xảy ra hội chứng hít phân su, việc điều trị kịp thời và hiệu quả là cực kỳ quan trọng để giảm thiểu các biến chứng và cải thiện kết quả sức khỏe cho trẻ sơ sinh. Ngay sau khi sinh, các bước cụ thể sau đây được thực hiện để loại bỏ phân su khỏi đường hô hấp của trẻ:

1. Hút phân su ở mũi, miệng và họng: Ngay tại phòng sinh, bác sĩ sử dụng máy hút để loại bỏ phân su ra khỏi mũi, miệng và họng của trẻ. Điều này giúp trẻ không hít phải phân su vào phổi, ngay từ những giây phút đầu tiên của cuộc đời.
2. Đặt ống thông khí quản nếu cần: Trong trường hợp trẻ không thể thở tự nhiên hoặc có phản ứng yếu sau khi sinh, bác sĩ có thể đặt một ống thông qua miệng hoặc mũi xuống khí quản để hút dịch và phân su từ phổi. Việc này đảm bảo rằng đường thở của trẻ được giải phóng hoàn toàn, giúp trẻ thở dễ dàng hơn.
3. Hỗ trợ thở: Nếu trẻ vẫn không thể thở độc lập hoặc có nhịp tim chậm, việc sử dụng mặt nạ oxy kết hợp túi thở sẽ được áp dụng. Thiết bị này cung cấp lượng oxy cần thiết và giúp phổi của trẻ nở ra, hỗ trợ quá trình hô hấp.
4. Đặt nội khí quản lâu dài: Trong những trường hợp nặng hơn, khi trẻ yếu ớt hoặc không thể tự thở, bác sĩ có thể quyết định đặt nội khí quản. Điều này đảm bảo trẻ nhận được sự hỗ trợ hô hấp liên tục và ổn định.

Sản phẩm hỗ trợ

Chế Độ Sinh Hoạt & Phòng Ngừa

Chăm sóc trẻ sau khi hít phân su đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn để đảm bảo trẻ có thể hồi phục một cách tốt nhất. Dưới đây là những yếu tố cần chú ý trong quá trình chăm sóc trẻ sau sự cố này:

1. Giữ ấm cho trẻ: Trẻ em sau khi hít phân su có thể gặp phải vấn đề về duy trì nhiệt độ cơ thể do sự ảnh hưởng của vấn đề hô hấp và các biện pháp điều trị. Để đảm bảo trẻ được giữ ấm, nên duy trì nhiệt độ phòng ở mức ấm áp và sử dụng quần áo, mền ấm để giữ nhiệt cho trẻ. Việc này giúp ổn định thân nhiệt và hỗ trợ quá trình phục hồi của trẻ.
2. Chăm sóc da: Do tiếp xúc kéo dài với phân su trong quá trình chuyển dạ, làn da của trẻ có thể trở nên nhạy cảm hơn. Khi chăm sóc da cho trẻ, cần phải rất nhẹ nhàng, giữ cho da trẻ sạch sẽ và khô thoáng. Sử dụng các sản phẩm dịu nhẹ, không gây kích ứng là điều cần thiết, nhất là khi làn da của trẻ còn rất mỏng manh và dễ bị tổn thương.
3. Tạo một môi trường yên tĩnh, thoải mái: Stress có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình hồi phục của trẻ. Việc tạo ra một không gian yên tĩnh, thoải mái giúp trẻ tránh được stress, giảm bớt các kích thích từ môi trường xung quanh như tiếng ồn lớn hay ánh sáng chói gắt. Điều này giúp trẻ có thể nghỉ ngơi và hồi phục tốt hơn.
4. Theo dõi sát sao và tái khám định kỳ: Sau khi xuất viện, trẻ cần được theo dõi chặt chẽ tại nhà và tái khám định kỳ theo lịch trình của bác sĩ. Các buổi tái khám này giúp kiểm tra tiến trình phục hồi của trẻ, phát hiện sớm và xử lý kịp thời bất kỳ vấn đề nào có thể phát sinh.